Περού: Oι εξεγέρσεις των ιθαγενών και η κοινωνική αντίσταση

Συνομιλία με έναν Περουβιανό σύντροφο της USL (Ελευθεριακή Σοσιαλιστική Ένωση Περού), σχετικά με τις εξεγέρσεις των ιθαγενών και την κοινωνική αντίσταση στο Περού.

– Ποια είναι η αιτία των εξεγέρσεων των ιθαγενών σήμερα; Ποιες είναι οι μορφές που αυτές έχουν πάρει;

Σχετικά με τον αγώνα που δίνουν σήμερα οι λαοί του Αμαζονίου (awajún-wampis, kichuas, arabelas, huaronis, pananujuris, achuar, murunahus, o chitonahuas, cacataibos, matsés, candoshis, shawis, cocama-cocamillas, machiguengas, yines, asháninkas, llanezas, πρέπει να ειπωθεί  πως η λαϊκή πάλη περιλαμβάνει πολλούς περισσότερους λαούς από αυτούς του Αμαζονίου, αφού και οι κοινότητες της οροσειράς των Άνδεων, Κέτσουα και Αϊμάρα, έχουν εξεγερθεί για να προστατέψουνε τη γη και την κουλτούρα τους) μπορούμε να πούμε από πέρσι (2008) έχει διαφανεί ο ξεσηκωμός των λαών της ζούγκλας μας και της περιοχής των Άνδεων (που έγινε γνωστός και σε διεθνές επίπεδο) ενάντια στη νεοφιλελεύθερη πολιτική (ιδιωτικοποιήσεις, πώληση πανάρχαιων κλήρων , παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων και επίθεση σε αυτόχθονες πολιτισμούς) που ξεκίνησε το κράτος του Περού, τηρώντας τις εντολές της ευρύτερης καπιταλιστικής αγοράς και του ιμπεριαλισμού, ο οποίος επιχειρεί να ισχυροποιήσει την κυριαρχία των πολυεθνικών στα εδάφη των αυτοχθόνων λαών.

Όμως, χάρη στη διαμαρτυρία του ίδιου του οργανωμένου λαού, των πολιτικών ή κλαδικών συλλογικοτήτων και οργανισμών (συμπεριλαμβανομένης της διεθνούς εκστρατείας Ελευθεριακής Αλληλεγγύης, που έχουμε ξεκινήσει με την υποστήριξη περισσότερων από 50 οργανισμούς σε διεθνές επίπεδο), κατορθώθηκε η κυβέρνηση του Περού να κάνει πίσω στην εφαρμογή των Νομοθετικών Διαταγμάτων 1090 και 1064 που επέτρεπαν την πώληση των γαιών των κοινοτήτων των ιθαγενών. Πρέπει όμως να συνεχίσει ο αγώνας ενάντια στην ιδιωτικοποίηση της χρήσης του νερού , ο αγώνας για την ανάκληση των υπόλοιπων Νομοθετικών Διαταγμάτων που απειλούν την κυριαρχία, αλλά και τη ζωή των ιθαγενών, για το διώξιμο των πολυεθνικών, οι οποίες διαπράττουν κακουργήματα στις περιοχές αυτές χάρη στην προστασία της Συνθήκης Ελεύθερου Εμπορίου που υπογράφηκε από τις ΗΠΑ, καθώς και για τη χρήση της γης και των αποθεμάτων της από τις ίδιες τις κοινότητες.

Από την άλλη   πλευρά, πρέπει επίσης να επισημάνουμε ότι αυτός ο αγώνας απέδειξε ότι η περουβιανή κοινωνία συνεχίζει να είναι βαθιά ρατσιστική και υποκριτική. Ο Τύπος τονίζει την υποτιθέμενη αγριότητα των φυλών του Αμαζονίου στον αγώνα τους και παρουσιάζει ως θύματα τους αστυνομικούς που δολοφονήθηκαν από τους ιθαγενείς  ως απάντηση στη σφαγή της Μπάγουα. Η κυβέρνηση δεν είχε τον παραμικρό δισταγμό να χρησιμοποιήσει διαφημιστικά σποτ για να εδραιώσει αυτή την ψεύτικη εικόνα των αυτοχθόνων αγωνιζόμενων λαών, με σκοπό να συγκαλύψει τα εγκλήματα που η ίδια διαπράττει ενάντια σε αυτές τις κοινότητες. Έτσι θα κατασκευαζόταν για τις ανάγκες της κοινής γνώμης η εικόνα ότι οι φυλές του Αμαζόνιου είναι πρωτόγονες φυλές δολοφόνων και ότι η κυβέρνηση, με τις δυνάμεις καταστολής της, είναι το σύμβολο της τάξης και της προόδου που φροντίζει τη χώρα ενάντια στη βαρβαρότητα και στην αναρχία.

Αν δεν ήταν τόσο έντονη η διαμαρτυρία των ιθαγενών του Αμαζόνιου, όχι μόνο δε θα είχε προκληθεί δημόσια συζήτηση σε εθνικό επίπεδο, αλλά ούτε θα είχαν φτάσει στην κοινή γνώμη οι διεκδικήσεις τους και η καταπίεση που υφίστανται εδώ και αιώνες. Η βίαιη εισβολή της δυτικής κοινωνίας επιχειρεί να υποτάξει την κοινωνική τους οργάνωση, η οποία περιέχει πολλά στοιχεία που τους φέρνουν κοντά στο δικό μας ελευθεριακό πρόταγμα, όχι μόνο λόγω της σχέσης τους με τη φύση και τους πόρους της ( χλωρίδα και πανίδα ), των οποίων δε θεωρούν τον εαυτό τους ιδιοκτήτη, αλλά και λόγω του ότι νιώθουν παιδιά της Γης και υπόχρεοι να διατηρήσουν  την ισορροπία της φύσης. Επίσης, η συλλογική οργάνωση της εργασίας στις αυτόχθονες κοινότητες είναι ένα στοιχείο που μπορεί να επανακτηθεί και που μας ενδιαφέρει πολύ να διαδώσουμε. Οι αυτόχθονες κοινότητες δίνουν μεγάλη σημασία στην οργάνωση της βάσης, δηλαδή είναι μια οργάνωση από τα κάτω προς τα πάνω. Οι εκπρόσωποι είναι απλοί μεταφορείς των αποφάσεων των κοινοτήτων. Πιστεύουμε ότι αυτό το είδος της οργάνωσης είναι αυτό που φοβάται περισσότερο και προσπαθεί να καταστρέψει το κράτος, εκτός από το να τους διώξει από τους οικισμούς τους για να αφήσει το πεδίο ελεύθερο και τη γη κατεστραμμένη, έτσι ώστε οι πολυεθνικές του ιμπεριαλισμού να φυτέψουν τα νύχια τους και να απλώσουν τα σιδερένια πλοκάμια τους, και να εκμεταλλευτούν όσο περισσότερους φυσικούς πόρους μπορέσουν να λεηλατήσουν, πριν καταστρέψουν εντελώς το οικοσύστημα.

– Ποια είναι η κοινωνική κατάσταση στο Περού σήμερα;

Στο Περού οι απολύσεις και η αβεβαιότητα των κοινωνικών δικαιωμάτων των εργαζομένων συνεχίζουν σε καθεστώς πλήρους ατιμωρησίας. Όπως ακριβώς συνέβη και στη δεκαετία του ’90, την εποχή του γενοκτόνου καθεστώτος Φουτζιμόρι, κατά τη διάρκεια του οποίου υποχώρησαν όλες οι κοινωνικές κατακτήσεις: το δικαίωμα στην απεργία, στο συνδικαλισμό, στην εργασιακή σταθερότητα. Πριν από μερικά χρόνια η κυβέρνηση επαναβεβαίωσε με κυνικό τρόπο το οκτάωρο, ενώ αυτό είχε κατακτηθεί το 1913 από το προλεταριάτο της πόλης Callao (το μεγαλύτερο λιμάνι της χώρας) και το 1919 στο υπόλοιπο Περού από το εργατικό αναρχοσυνδικαλιστικό κίνημα, την εποχή που έζησαν μορφές όπως ο Μανουέλ Λέβανο και ο αδελφός του Δελφίν Λέβανο, ο Κάρλος Μπάρμπα, ο Νικολάς Γκουτάρρα, ο Ανταλμπέρτο Φονκέκ και πολλοί ακόμα σύντροφοι ελευθεριακοί.

Η σημερινή κατάσταση των συνταξιούχων είναι αξιολύπητη. Ειδικότερα, οι συνταξιούχοι του Εθνικού Συστήματος Συνταξιοδότησης, πρώην υπάλληλοι ιδιωτικών επιχειρήσεων, παίρνουν ακόμα συντάξεις πείνας και θανάτου. Συντάξεις παγωμένες εδώ και 8 χρόνια, που δε φτάνουν να καλύψουν ούτε το 10% των βασικών εξόδων του οικογενειακού προϋπολογισμού. Επιπλέον, η μεγάλη πλειονότητα των επιδομάτων που θα έπρεπε να λαμβάνουν οι συνταξιούχοι με βάση τους νόμους των τελευταίων δεκαετιών, έχουν σκανδαλωδώς περικοπεί. Δηλαδή το ίδιο το κράτος έχει επινοήσει τρόπους για να αποφύγει να πληρώσει τα νόμιμα επιδόματα. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει θύελλα διεκδικήσεων χωρίς προηγούμενο εκ μέρους των συνταξιούχων. Πολλές περιπτώσεις έφτασαν μέχρι το Ανώτατο Παναμερικανικό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, αλλά το κράτος του Περού κωλυσιεργεί προκειμένου να αποφύγει να εκπληρώσει τις αποφάσεις του υπερεθνικού αυτού οργάνου. Στο μεταξύ, οι συνταξιούχοι πεθαίνουν της πείνας χωρίς να τους έχει αποδοθεί δικαιοσύνη.

– Θα μπορούσατε να μας μιλήσετε για το συνδικαλιστικό και κοινωνικό κίνημα στο Περού και για τις ιδιαιτερότητές του;

Επί του παρόντος μεγάλος αριθμός εργαζομένων απολύεται καθημερινά, ως συνέπεια των μέτρων που το μεγάλο κεφάλαιο παίρνει στη χώρα μας, για να μπορέσει να «αντιμετωπίσει την τρέχουσα παγκόσμια οικονομική κρίση», την οποία αυτοί οι ίδιοι προκάλεσαν. Οι πιο σοβαρά πληγέντες ήταν οι εργαζόμενοι στον κλωστοϋφαντουργικό τομέα και οι ανθρακωρύχοι, που, παρά τη μαχητικότητά τους, θεωρούμε ότι ακόμα δεν έχουν τη δύναμη και την επιθετικότητα για να αποκρούσουν τέτοια χτυπήματα εκ μέρους της εργοδοσίας.

Όσο αφορά τον κλωστοϋφαντουργικό κλάδο, δεν υπάρχει ομοσπονδία εργαζομένων. Γίνονται βήματα προς την κατεύθυνση της επαναδημιουργίας αυτού του οργάνου, αλλά στη βάση του λεγόμενου «Συνδικαλιστικού Συντονιστικού Υφαντουργίας», που να συγκεντρώνει νέα συνδικάτα. Οι παραδοσιακές ηγεσίες βλέπουν με φόβο αυτή την προσπάθεια, αφού τα νέα αυτά συνδικάτα δεν υπάγονται στο μεγαλύτερο κεντρικό συνδικαλιστικό όργανο της χώρας μας: τη Γενική Συνομοσπονδία Εργαζομένων του Περού (CGTP).

Αξίζει να επισημάνουμε ότι η ηγεσία της CGTP καταλήφθηκε, από την ίδρυσή της κιόλας, από μέλη του Περουβιανού Κομμουνιστικού Κόμματος-«Ενότητα», το οποίο πάντα τηρούσε σταλινικές θέσεις. Τελευταία οι μεγαλοσυνδικαλιστές του, όπως, για παράδειγμα, ο Γενικός Γραμματέας της CGTP,  φλερτάρουν με τον ηγέτη του Εθνικιστικού Κόμματος, τον Ογιάντα Ουμάλα. Παρ’ ότι και οι δύο έχουν φιλοδοξίες να γίνουν πρόεδροι της χώρας, καθώς φαίνεται στις προεδρικές εκλογές του 2001 προτίθενται να κατέβουν μαζί.

Όσο για τους ανθρακωρύχους, έχουν ένα συνδικαλιστικό όργανο που θα μπορούσε να τους ενώσει: την Εθνική Ομοσπονδία Μεταλλευτικών και Σιδηρουργικών Εργατών του Περού, που κατά το δεύτερο μισό της δεκαετίας του ’80, συγκεκριμένα κατά την πρώτη θητεία της κυβέρνησης Γκαρσία, πρωταγωνίστησε σε δυναμικές απεργίες, οι οποίες επέφεραν αύξηση των κοινωνικών τους επιδομάτων. Ειδικότερα, κατάφεραν να αποσπάσουν από το κράτος ένα νόμο για τη συνταξιοδότηση των ανθρακωρύχων με αρκετά ευνοϊκές συνθήκες, σε σχέση με τις προηγούμενες συντάξεις και τους μισθούς πριν από τη συνταξιοδότηση. Δυστυχώς, στην περίπτωση αυτήν η εκδίκηση του κράτους ήρθε άμεσα, μέσω της παραστρατιωτικής ομάδας Ροντρίγκο Φράνκο, που δολοφόνησε το Γενικό Γραμματέα της Ομοσπονδίας των Μεταλλωρύχων, τον Σαούλ Καντοράλ.

Σήμερα η ηγεσία της Ομοσπονδίας των Ανθρακωρύχων διακατέχεται από οπορτουνισμό. Όσο πολυάριθμα είναι τα καλέσματά της σε απεργία, άλλες τόσες είναι και οι ακυρώσεις τους, μετά από  υποσχέσεις του κοινοβουλίου ή της κυβέρνησης να εξετάσει τα αιτήματά τους. Όμως, μέχρι σήμερα δεν έχει κατακτηθεί ούτε μία από αυτές τις διεκδικήσεις. Είναι απίστευτο, αλλά ακόμη και σήμερα ζητιανεύεται η εφαρμογή του νόμου της συνταξιοδότησης των ανθρακωρύχων, που ακόμα δεν έχει ψηφιστεί από την κυβέρνηση. Ούτε και η βουλή θέλησε να τροποποιήσει ή να ψηφίσει το νόμο έτσι ώστε να πληρωθούν οι ανθρακωρύχοι.

Υπάρχει επίσης η Συνομοσπονδία Εργαζομένων  του Περού (CTP), με σαφή ιστορικά κυβερνητικό προσανατολισμό, που έχει ρόλο απεργοσπαστικό, σαν ένα συνδικάτο φερέφωνο της εργοδοσίας, δημιουργώντας συνδικάτα παράλληλα με τα ήδη υπάρχοντα, για να προκαλέσει την αποσταθεροποίηση άλλων τομέων που αγωνίζονται. Η CTP και η CGTP προσποιούνται πως έχουν αντιπολιτευτική γραμμή και επιχειρούν να καταφέρουν την εκπροσώπηση της εργατικής τάξης του Περού. Δεν είναι όμως τίποτα άλλο παρά συγκεντρωτικά και γραφειοκρατικά όργανα, που κάνουν συμφωνίες κάτω από το τραπέζι και κρατούν τη βάση τους σε αδράνεια και παθητικότητα.

Ακόμα κι έτσι, πιστεύουμε ότι είναι εφικτή μια πραγματική συνδικαλιστική προσπάθεια στο Περού. Έχουμε κάνει ουσιαστικές επαφές με τους τομείς της υφαντουργίας, καθώς επίσης με τη βάση κι άλλων κλάδων, όπως το εργοστάσιο κεραμικών ειδών Σελίμα. Εμείς επιμένουμε στη δημιουργία μιας εναλλακτικής, ταξικής και αυτόνομης ομοσπονδία βάσης, με άμεση δημοκρατία και αγωνιστική ικανότητα.

– Θα μπορούσατε να μας μιλήσετε για την Ελευθεριακή Σοσιαλιστική Ένωση (USL) και γενικά για το ελευθεριακό κίνημα στο Περού;

Η Ελευθεριακή Σοσιαλιστική Ένωση είναι ο καρπός της πολιτικής ωρίμανσης των συλλογικών εμπειριών περασμένων ετών, όπως οι  Qhispikay Llaqta και Estrella Negra («Μαύρο αστέρι» / 2004 και 2007). Θεωρούμε ότι είμαστε μια αναρχική οργάνωση που επιχειρεί να οικοδομήσει μία πραγματική αντιεξουσιαστική πρόταση στο χώρο μας και να ισχυροποιήσει τον ελευθεριακό αγώνα, όπου αυτό είναι δυνατόν. Στην πραγματικότητα, η δουλειά που ως ελευθεριακή τάση πραγματοποιούμε, στον τομέα του κοινωνικού αγώνα και μέσα στα μαζικά κινήματα, μόλις τώρα αρχίζει, αφού αυτόν το μήνα συμπληρώνουμε ένα χρόνο ελευθεριακού αγώνα και δουλειάς.

Όμως, έχουμε συμμετάσχει και στους αγώνες των λαών του Αμαζόνιου, έχουμε επαφές με τις οργανώσεις βάσης τους, καθώς και με την εργατική τάξη και με τους απολυμένους, τους οποίους προσεγγίσαμε μέσω του δελτίου μας Ελευθεριακός αγώνας. Η γενικευμένη αγανάκτηση του κόσμου για τις οπορτουνιστικές και γραφειοκρατικές ηγεσίες αποτελεί γόνιμο έδαφος για να σπείρουμε τον ελευθεριακό σπόρο, και σ’ αυτό το έργο έχουμε αφοσιωθεί.

Όσον αφορά το ελευθεριακό κίνημα στο Περού, πρέπει να πούμε ότι μέχρι τη δεκαετία του ’30 ήταν πολύ ισχυρό, με δυνατές εργατικές και λαϊκές οργανώσεις. Στη συνέχεια, με τις προδοσίες του σοσιαλιστικού και του κυβερνώντος κόμματος (ARPA), όλα αυτά ελαχιστοποιήθηκαν, σχεδόν χάθηκαν. Σήμερα προσπαθούμε να βγάλουμε τον αναρχισμό στην κοινωνία. Στις δεκαετίες του ’80 και του ’90 είχαμε κάποιες εμπειρίες (συλλογικότητες, εφημερίδες, φανζίν κ.λπ.), που δεν ευδοκίμησαν. Τώρα στη Λίμα, που είναι η πρωτεύουσα, είμαστε η μοναδική οργανωμένη ομάδα – αν και πρέπει να αναφέρουμε ότι στην πόλη μας, λόγω διαφωνιών που υπήρξαν στην ίδρυση κάποιων εργαστηρίων ελευθεριακής κατεύθυνσης, δημιουργήθηκε ο Ελευθεριακός Κινηματογραφικός Όμιλος «Φερνάντο Φερνάν», ο οποίος επιχειρεί τη διάδοση μέσω της εικόνας και της τέχνης των αναρχικών προτάσεων. Υπάρχουν κάποιες αναρχικές εκδόσεις, όχι όμως ομάδες. Σε άλλες πόλεις τα πράγματα είναι καλύτερα, και το αναρχικό πρόταγμα ισχυροποιείται σιγά σιγά στις γειτονιές και στα πανεπιστήμια.

Ως μαχητές της USL (φοιτητές και εργαζόμενοι) πιστεύουμε ότι, σε γενικές γραμμές, οι αναρχικές ιδέες διαδίδονται με τον καιρό στη χώρα μας και ότι είναι δυνατή μια ιδεολογική δουλειά σε μεγαλύτερο επίπεδο, αφού οι εργαζόμενοι είναι αηδιασμένοι με τις διεφθαρμένες ηγεσίες και οι κοινότητες παλεύουν για τη διατήρηση των μορφών οργάνωσής τους, οι οποίες έχουν πολλά ελευθεριακά στοιχεία. Για να έχετε πιο ολοκληρωμένη άποψη για την κατάσταση στο Περού, για τους αγώνες των κοινωνικών και λαϊκών κινημάτων, και για να διαβάσετε περισσότερα κείμενά μας, σας καλούμε να επισκεφτείτε την καινούργια μας ιστοσελίδα: http://www.uslperu.blogspot.com.

Δευτέρα, 30 Νοέμβρη, 2009

Ελευθεριακή Σοσιαλιστική Ένωση Περού