Ιανουάριος 2012
Πρόταση ενός κριτικού ατόμου για μια διάχυτη επιθετική έφοδο
«Διακυβεύονται οι ζωές μας, και δε θ’ απαρνηθούμε κανένα όπλο που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε ως δικό μας»
—Ανωνύμου
Όσον αφορά το σύντομο ιστορικό του Earth Liberation Front (Μετώπου Απελευθέρωσης της Γης), μιας οργάνωσης που έχει εμπνεύσει πολύ το βορειοαμερικανικό πλαίσιο και απέσπασε αξιοσημείωτη προσοχή των μίντια, θα ήθελα να παρουσιάσω κάποια σημεία ώστε να κριτικάρω, ν’ αποσαφηνίσω και να επισημάνω τους τρόπους με τους οποίους το ELF μπορεί να γίνει κατανοητό ως μεθοδολογία παρά ως ιδεολογία. Στο τέλος αυτού του άρθρου διατυπώνεται μια πρόταση προς αναρχικούς/-ές προκειμένου ν’ αναπτύξουν τις δικές τους δράσεις ξεχωριστά σε πυρήνες, ομάδες ή οποιεσδήποτε άτυπες δομές που τους ταιριάζουν, είτε ευθυγραμμίζονται με τις «κατευθυντήριες γραμμές του ELF» είτε όχι.
Προφανώς κάτι τέτοιο είναι δύσκολο, επειδή αφενός το ELF υπάρχει όντως ως οργάνωση κι αφετέρου συναπαρτίζεται από πολλούς διάσπαρτους πυρήνες και ατομικότητες. Έτσι, η κριτική θα καταπιαστεί με τις κατευθυντήριες γραμμές του ELF, χωρίς να κρίνονται τ’ άτομα αυτά καθαυτά.
Μια ιδεολογία: Μονοθεματικότητα και άσκηση πολιτικής πίεσης με δυναμίτη
«Οι θεοί είχαν καταδικάσει τον Σίσυφο να σπρώχνει ασταμάτητα ένα βράχο ως την κορφή ενός βουνού, απ’ όπου ο βράχος κυλούσε προς τα κάτω απ’ το ίδιο του το βάρος. Είχαν σκεφτεί με μια κάποια λογική πως δεν υπάρχει πιο τρομερή τιμωρία απ’ την ανώφελη και ανέλπιδη εργασία»
—Αλμπέρ Καμύ, Ο μύθος του Σίσυφου
Οι λόγοι ανάληψης δράσης τους οποίους προτάσσει το ELF είναι κάτι που θα ήθελα να αμφισβητήσω. Οι κατευθυντήριες αυτές δηλώνουν τα εξής:
“1) Να προκληθεί η μέγιστη δυνατή οικονομική ζημία σε συγκεκριμένο φορέα που αποκομίζει κέρδος από την καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος.
2) Να ενημερωθεί η κοινή γνώμη για τις φρικαλεότητες που διαπράττονται ενάντια στο περιβάλλον και στη ζωή.
3) Να παρθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης ώστε να μη βλαφθεί οποιαδήποτε ζωή.
Οι κατευθυντήριες γραμμές είναι εν πολλοίς παρόμοιες με τους στόχους του ELF, με μία σημαντική εξαίρεση. Η τελευταία από τις τρεις κατευθυντήριες δηλώνει ότι πρέπει κανείς να παίρνει όλα τα απαραίτητα προνοητικά μέτρα για να μην τεθεί οποιαδήποτε ζωή σε κίνδυνο. Το ELF θεωρεί εαυτόν ως μη βίαιη οργάνωση, καθώς οι δράσεις της ομάδας δεν έχουν επιφέρει καμία φυσική βλάβη εις βάρος ανθρώπων· με κανέναν τρόπο δεν πρόκειται για καθαρή σύμπτωση, αλλά στην πραγματικότητα πρόκειται για δέσμευση στις ίδιες κατευθυντήριες. Τα άτομα που ενδιαφέρονται να δραστηριοποιηθούν εντός του ELF χρειάζεται να τηρήσουν τις παραπάνω κατευθυντήριες γραμμές και να δημιουργήσουν το δικό τους στενά δεμένο ανώνυμο πυρήνα, συντιθέμενο από αξιόπιστους και ειλικρινείς ανθρώπους. Υπενθυμίζεται πως το ELF όπως και ο κάθε πυρήνας εντός του διατηρούν την ανωνυμία τους όχι μονάχα μεταξύ τους, αλλά και έναντι του ευρύτερου κοινού. Άρα, δεν υπάρχει κάποια ρεαλιστική περίπτωση να γίνει κανείς ενεργό μέλος ενός ήδη υπάρχοντα πυρήνα. Πάρτε πρωτοβουλία, διαμορφώστε το δικό σας πυρήνα, και κάντε ό,τι χρειάζεται να γίνει προκειμένου να προστατέψετε κάθε ζωή πάνω στον πλανήτη!”[i]
Αφ’ ης στιγμής θέτουν τη Γη προ της απόφασής τους ως συνειδητοποιημένων ατόμων[ii], ξεκινά ν’ αναπτύσσεται μια ψύχωση, ένα μαρτυρικό σύμπλεγμα ως προς τη Γη· κάτι παρόμοιο με τον τρόπο λειτουργίας της πλειονότητας της αριστεράς σήμερα, που τροφοδοτεί μια ψυχολογική ανάγκη για αυτοαιτιολόγηση στην καθημερινότητα. Όταν, για παράδειγμα, ακτιβιστές αφιερώνουν τόσο πολλή ενέργεια σε συγκεκριμένου τύπου ενέργειες (μάζεμα υπογραφών, αποκλεισμούς χώρων, παθητικές καθιστικές διαμαρτυρίες κ.τ.λ.), έχοντας όλους τους σωστούς και τεκμηριωμένους λόγους για να πράξουν ανάλογα, και δε βλέπουν τα ποθητά αποτελέσματα, απελπίζονται από τις ίδιες τους τις πράξεις. Πιστεύω πως είναι σημαντικό να έχει κανείς μιαν αίσθηση ατομικών προθέσεων και αυτοκινήτρων, αντί να γίνεται τυφλός ως προς τους λόγους που ενεργεί ενάντια στον κόσμο γύρω του. Λέγοντας τυφλός εννοώ το ν’ αδυνατεί να μη βλέπει πέρα από τους τρόπους με τους οποίους παίρνει κανείς αποφάσεις αναφορικά με τις δράσεις που αναλαμβάνει, και παράλληλα ν’ αδυνατεί να βλέπει την αιτία και τον αντίκτυπο των δράσεων αυτών. Αυτή η τύφλωση οικοδομεί ένα μαρτυρικό σύμπλεγμα παρόμοιο μ’ εκείνο του Σίσυφου, που κυλούσε την πέτρα πάνω σε ένα βουνό μέρα μπαίνει, μέρα βγαίνει. Αυτή η στενόμυαλη οπτική οφείλεται στην αποκλειστική εστίαση πάνω στο θέατρο των πολιτικών υποθέσεων και στην ταυτόχρονη παραμέληση της υπόλοιπης ζωής.
Το να έχει κάποιος αυτόν τον τρόπο αντίληψης για την πραγματικότητά του μπορεί να δημιουργήσει κάτι παρόμοιο μ’ αυτό που αποκαλείται «μονοθεματική καμπάνια». Μόνο που στη συγκεκριμένη περίπτωση, αντί να πραγματοποιεί κανείς καταλήψεις δέντρων [διαμαρτυρίες κατά τις οποίες ακτιβιστές δένονται ή/και σκαρφαλώνουν ψηλά σε δέντρα για να αποτρέψουν την κοπή τους], όπως κάνει το Earth First!, ένα άτομο ή μια ομάδα τοποθετεί εμπρηστικούς μηχανισμούς για να εκθέσει τις «άδικες ενέργειες» κάποιας εταιρείας. Όταν η ίδια η εταιρεία δεν ενδιαφέρεται να αλλάξει τους λόγους της ύπαρξής της, το όλο πράγμα γίνεται ολότελα μια ηθική μάχη μεταξύ «δίκιου» και «άδικου» – λέγοντας την αλήθεια στην εξουσία τη στιγμή που η εξουσία δεν ενδιαφέρεται καθόλου ν’ ακούσει. Αυτό καταλήγει σ’ ένα ατέρμονο κυνήγι κάποιας θλιβερής μορφής αλλαγής.
Το ELF στα Συχνά ερωτήματά του [FAQs στ’ αγγλικά] διακηρύσσει πως δεν ακολουθεί κάποια ηγεσία ή κεντρική ιεραρχία αλλά μιαν ιδεολογία. Θ’ αμφισβητούσα τη χρήση μιας ιδεολογίας, προτείνοντας αντ’ αυτής τη χρήση μιας συγκεκριμένης μεθοδολογίας που να είναι αναρχική στην πράξη. Αφ’ ης στιγμής ένα άτομο αρχίζει να πιστεύει σε μιαν ιδεολογία, την τοποθετεί –την ιδεολογία– πάνω από τον εαυτό του, δρώντας μονάχα σύμφωνα με αυτή την ιδεολογία, ζυγίζοντας τα σωστά και τα λάθη μιας συγκεκριμένης πορείας δραστηριοποίησης. Αυτό μπορεί να παρατηρηθεί στη νοοτροπία των αριστερών, των χριστιανών, των καθολικών, των βέγκαν και οποιωνδήποτε προσκολλώνται σε μιαν ιδεολογία μέσω πεποίθησης ή δράσης.
Δεν υπάρχει καμιά ηθική εξίσωση προς την κατανόηση του πώς «εμείς ως κοινωνία χρειάζεται να αλλάξουμε τον καπιταλισμό», αφού ενεργώντας σύμφωνα με το κράτος και ίδιους ηθικούς κώδικες αντιλαμβανόμαστε πώς τα πράγματα μπορούν να ισοσταθμιστούν στη σφαίρα της εκμετάλλευσης. Η εμπλοκή κάποιου/-ας στον ηθικό δημόσιο διάλογο σημαίνει μιαν ανοιχτή διάθεση να κάνει συμβιβασμούς με το κράτος και το Κεφάλαιο, χρησιμοποιώντας ηθικές και ηθικολογικές θέσεις. Αυτό μπορεί να ιδωθεί σ’ αυτό το απόσπασμα από τις διακηρύξεις του ELF:
“Όποιος/-α αποζητά να δημιουργήσει πράγματι θετική κοινωνική και πολιτική αλλαγή οφείλει να ανατρέξει σε παλαιότερες τέτοιες απόπειρες που έγιναν κατά τη διάρκεια της ιστορίας για να μάθει τι δούλεψε, τι όχι, και τι μπορεί να αντληθεί για να βοηθήσει κατά την τρέχουσα επιδίωξη. Η άρνηση να γίνει ένας τέτοιος αναστοχασμός αντιστοιχεί επίσης στην άρνηση μιας ειλικρινούς δέσμευσης ζωής στο σκοπό της δικαιοσύνης και της προστασίας της ζωής πάνω σε αυτόν τον πλανήτη.”
Ποια είναι αυτή η «δικαιοσύνη» και από πού πηγάζει; Η δικαιοσύνη είναι αυτό που πραγματικά επιδιώκουμε; Η δικαιοσύνη υπαινίσσεται μια καθολική ηθική την οποία μοιράζονται όλες κι όλοι. Μήπως, απεναντίας, πρόκειται για ζήτημα εκδίκησης ενάντια στον πολιτισμό για το λόγο ότι αποστερεί σε κάποιον τη δυνατότητα να ζήσει μια ζωή που ο ίδιος επιλέγει;
Επανερχόμαστε στη χρήση μεθόδων αντί μιας ιδεολογίας. Μια μέθοδος μπορεί να οριστεί ως «μια διαδικασία, τεχνική ή οδός για να κάνει κανείς κάτι, ιδίως σύμφωνα μ’ ένα καθορισμένο σχέδιο». Γι’ αυτό και δεν υποτάσσεται κανείς σε μιαν ιδεολογία περί προστασίας της Γης, αλλά διακρίνει τρόπους και διόδους για να επιτεθεί σε ό,τι τον περιβάλλει – κι οι τρόποι και οι δίοδοι είναι η τακτική ή η πρακτική. Άπαξ και ένα άτομο ή μια ομάδα μπορεί να απεγκλωβιστεί από την παγίδα της ιδεολογικής σκέψης και αυτοαιτιολόγησης, οι επιθυμίες τους εναρμονίζονται με τα ενδιαφέροντα και τις στοχεύσεις τους.
Ένα όνομα: Ν’ αποκαλείσαι κάπως;
«Φοράμε τη μάσκα που ψεύδεται και μειδιάζει,
τα μάγουλά μας κρύβει και τη ματιά μας σκιάζει»
—Ανωνύμου
Το υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ [που συστήθηκε με αφορμή τις επιθέσεις της 11ης Σεπτέμβρη 2001] αναφέρεται στο ELF ως οργάνωση[iii], ταξινομώντας τους ως ένα πράγμα με όνομα ή ενιαία ταυτότητα ομοϊδεατών. Σε καιρούς μιας διαδεδομένης εξέγερσης ή ενός ακμάζοντα ‘χώρου’, μπορεί να ’ναι χρήσιμο το να έχεις ένα όνομα ώστε να επικοινωνείς γιατί προέβης σε μια πράξη και να τη συνδέεις με τη συνεχόμενη παρουσία μιας συγκεκριμένης ομάδας ή ενός ορισμένου συνόλου ιδεών, ιδιαίτερα προκειμένου να διαφοροποιηθείς από πολλές άλλες τάσεις που ενυπάρχουν σ’ ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο. Παρ’ όλα αυτά, όταν μια ομάδα υιοθετεί ένα όνομα, μετατρέπεται σε οργάνωση και πραγμοποιείται. Αρχίζει να γίνεται κατανοητή ως ένα πράγμα, μια οντότητα αφ’ εαυτής και καθ’ αυτήν. Αυτό επιπλέον διευκολύνει την ταυτοποίηση από τις Αρχές, που ξεκινούν να χαρτογραφούν τις κινήσεις μιας οργάνωσης ή ομάδας ώστε να διαπιστώσουν πού και πώς κινείται, πώς λειτουργεί, τι γλώσσα χρησιμοποιεί (περιβαλλοντική, αναρχική, κομμουνιστική κ.ο.κ.). Δε διεξάγονται όλες οι διωκτικές έρευνες κατ’ αυτόν τον τρόπο (για παράδειγμα, στην ‘υπόθεση βόμβες’ στη Χιλή και στις ‘δίκες Μαρίνι’ στην Ιταλία, αναρχικοί/-ές παραπέμφθηκαν με στημένα κατηγορητήρια σαν μέλη πλασματικών παράνομων οργανώσεων), ωστόσο η διακριτή ονομασία καθιστά πράγματι ευκολότερη για το κράτος την καταστολή του ‘χώρου’ συνολικά. Είναι εύκολο για το κράτος να χτενίσει τις διαφορετικές ομάδες που υπάρχουν ή υπήρξαν σε μιαν ορισμένη χρονική περίοδο και να εκτελέσει εντάλματα σύλληψης ή να θέσει κάποια πρόσωπα υπό ολοκληρωτική παρακολούθηση (ένα γερό παράδειγμα είναι εκείνο της παρακολούθησης και επακόλουθης σύλληψης των μελών της Direct Action στον Καναδά). Αναπόφευκτα εντοπίζονται αυτοί/-ές που έχουνε πιο εμφανή παρουσία, ανακρίνονται για συγκεκριμένες δραστηριότητές τους, κρατούνται με ψευδείς προφάσεις, την ώρα που ξαμολάνε μυστικούς μπάτσους για να παρεισφρήσουν σε ομάδες οι οποίες προσπαθούν να καθιερώσουν μακροπρόθεσμες σχέσεις. Αν και δε γνωρίζουν τα πλήρως εμπλεκόμενα πρόσωπα, αυτές οι πρακτικές μπορούν τελικά να τους οδηγήσουν στον εντοπισμό υπόπτων.
Δεν υπάρχει καμιά πανάκεια απέναντι στην καταστολή – η καταστολή θα υπάρχει όσο θα αναλαμβάνεται δράση ενάντια στον υπάρχοντα κόσμο. Είναι απλά ζήτημα του πόσο βαθιά ριζωμένες είναι οι σχέσεις όσον αφορά τη δέσμευση, την ειλικρίνεια και το επαναστατικό θάρρος μεταξύ αυτών που συμμετέχουν σε διάφορες ενέργειες, γεγονός που συνεπάγεται απευθείας την άρνηση οποιασδήποτε συνεργασίας με το κράτος. Αξίζει να σημειωθεί ότι το ELF ως σύνολο δεν έχει εκλάβει τον εαυτό του ως αναρχικό ή επαναστατικό· βγήκε από τα σπάργανα της περιβαλλοντικής ομάδας Earth First!.
Έχοντας αυτά κατά νου, τι θα γινόταν αν μια ομάδα αποφάσιζε να μην ονοματιστεί; Κάνοντας δυσκολότερο για τους χαρτογράφους της εξουσίας να σχεδιάζουν χάρτες, όπου τα μήκη και τα πλάτη θα ήτανε αδύνατον να συνδεθούν, διάχυτες και πολυσχιδείς δράσεις θα συνιστούσαν οι ίδιες ένα πράγμα. Αντί για μία καθοριστική ομάδα μ’ ένα όνομα, θα ’τανε παρόμοια ως προς τη δομή πυρήνων που προτείνει το ELF, αλλά στη βάση μιας επαναστατικής δραστηριότητας που στρέφεται ενάντια στον υπάρχοντα κόσμο.
Βία και τρομοκρατία;
Το ELF είναι επικριτικό στη χρήση βίας και στην πρόκληση βλαβών σε άτομα.[iv] Είναι κάτι που δηλώνουν στην ενότητα των Συχνών ερωτημάτων τους,[v] όπου παραθέτουν παραδείγματα άλλων ειδών δράσεων τις οποίες πραγμάτωσαν άτομα και ομάδες στο ρου της ιστορίας. Σ’ αυτό το σημείο στερούνται μιας κριτικής αποτίμησης αυτών των διαφορετικών ομάδων, των κινήτρων τους, όπως και των προθέσεων των ενεργειών τους. Οι καταποντιστές φορτίων τσαγιού στη Βοστόνη, οι σουφραζέτες και ο Γκάντι κάνανε ό,τι κάνανε στη βάση ενός διακριτού συμφέροντος που είχανε ν’ αλλάξουν την υπάρχουσα τάξη πραγμάτων με παράνομα μέσα, ευελπιστώντας σε μια θετική αλλαγή. Ουσιαστικά αυτές οι αναφορές ενισχύουν ένα ενδιαφέρον που τείνει προς μία κατεύθυνση κοινωνικής αλλαγής, ένα συμφέρον που αφορά την τροποποίηση της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων, και όχι τη συνολική της καταστροφή. Αυτή η θέση είναι αριστερίστικη, όχι αναρχική. Άλλωστε παραπέμπουνε διαρκώς σ’ αυτή την έννοια, χρησιμοποιώντας αναφορικά το ρήμα ‘καταργώ’, αντί του ‘καταστρέφω’.[vi]
Για τους αναρχικούς και τις αναρχικές η βία αποτελεί ένα απαραίτητο εργαλείο, το οποίο πρέπει συνεχώς να εξετάζεται και να επεξεργάζεται, ιδίως άμα μιλάμε για επαναστατημένους ατομικιστές αναρχικούς που επιλέγουν μία επιθετική στάση στοχεύοντας στην καταστροφή του υφιστάμενου κόσμου και της υπάρχουσας τάξης του. Αυτή η βίαιη μεθοδολογία δε θα πρέπει να αποκλείει μια κριτική ματιά, αλλά ν’ ακονίζεται μέσω ποικίλων δράσεων που καταφέρονται άμεσα ή έμμεσα εναντίον ενός εχθρού. Αυτό πάει να πει ότι δεν μπορεί να βγαίνει απλά κάποιος και να λέει πως «θέλει να εξασφαλίσει ότι κάθε ώρα και στιγμή η ζωή θα λαμβάνεται υπόψη». Η ίδια τοποθέτηση αφ’ εαυτής και καθ’ αυτήν δε λαμβάνει υπόψη τον πόλεμο μέσα στον οποίο βρισκόμαστε, ούτε και αναλογίζεται τις θέσεις που παίρνουν άλλοι, όπως οι εχθροί μας, «ο λαός» κ.λπ., σε αντιδιαστολή με τη στάση μας εναντίον τους. Πρέπει να έχουμε κατά νου πως θα υπάρξουν απώλειες σε κάποιο σημείο, κι ότι ήδη έχουν υπάρξει απώλειες. Έχουμε πολλούς εχθρούς (τους δικαστές, τις εταιρείες εκμετάλλευσης ξυλείας, την αστυνομία, επιστήμονες, πολιτικούς, βιοτεχνολόγους, την αριστερά, τη δεξιά κ.ά.), και το να μην τους βλάψουμε θα οφειλόταν σε δική μας ειρήνευση και μόνον.
Αν και όποτε αποφασίζουμε να πράξουμε βίαια (κατά τον ορισμό του κράτους), θα μας πούνε τρομοκράτες. Δεν υπάρχει αμφιβολία ως προς αυτό, πράγμα που αποτελεί κομμάτι της ευρύτερης στρατηγικής του κράτους για την απομόνωση ομάδων και ατόμων που του εναντιώνονται, ώστε να κατασκευάσει μιαν εχθρότητα και έναν «άλλον». Το κράτος δημιουργεί έναν εχθρό «του λαού», της κοινότητας ή οποιουδήποτε άλλου μαζικοποιημένου όρου χρησιμοποιεί το κράτος για να διαχωρίσει το ίδιο, και όσους ταυτίζονται με αυτό, απ’ τους υπόλοιπους.
Το συνειδητοποιημένο άτομο και τ’ αυτοκίνητρα
«Θάρρος ώστε να μην ενδώσεις ή υποταχτείς»
—Άρτουρ Σοπενχάουερ
Ενίοτε οι αναρχικοί/-ές ενστερνίζονται μια πολύ περιοριστική άποψη ως προς μια δραστηριοποίηση που να εκπορεύεται απ’ τις ιδέες τους. Οικοδομούν μιαν οργάνωση περιμένοντας συνεχώς γι’ αυτήν ή την άλλη στιγμή, όταν όμως η οργάνωση κριθεί επιτέλους ικανή να δράσει, παραγνωρίζεται σε μεγάλο βαθμό αυτό που θέλει το κάθε άτομο. Οι ομοσπονδίες, οι συλλογικότητες, οι οργανώσεις και οποιοιδήποτε άλλοι μεγάλοι σχηματισμοί είναι δομημένοι με τέτοιον τρόπο ώστε τ’ άτομα να εγκαταλείπουν την ίδια τους την επιδραστικότητα και τις ίδιες τους τις επιθυμίες για χάρη ενός συνόλου κατευθύνσεων ή μιας ιδεολογίας. Τ’ αναρχικά μεμονωμένα αυτοκίνητρα είναι η ικανότητα να συναισθάνεται κανείς τις ίδιες του τις επιθυμίες, προθέσεις και ωθήσεις για δράση. Αντί να ενεργεί κανείς υπό τη σημαία ενός μεγάλου μορφώματος ή μιας ιδεολογίας, ας αναλαμβάνει πράξεις κατά μόνας ή μαζί μ’ άλλα άτομα, σε μιαν άτυπη ομάδα, που ξέρουν τι θέλουν και γιατί επιθυμούν να δράσουν από κοινού κατά τη διάρκεια μιας ορισμένης χρονικής περιόδου. Αυτό προϋποθέτει φιλίες και σχέσεις που χαρακτηρίζονται από εμπιστοσύνη, συμμερισμό και αντοχή στο χρόνο (το θέμα της ασφάλειας παραλείπεται εδώ επειδή είναι πολύ περίπλοκο αντικείμενο συζήτησης, κι ίσως αναπτυχθεί μιαν άλλη φορά), αντί για πολιτικές σχέσεις χτισμένες πάνω σε μιαν υποτιθέμενη ιδεολογική συγγένεια και μερικές ευγενικές κοινοτοπίες. Αυτές οι φιλίες έρχονται σ’ επαφή και διαμορφώνονται μέσα από αμοιβαία ανεπτυγμένες ιστορίες, ατομικούς στόχους και επιδιώξεις. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει κανείς όλη την ώρα να ενεργεί με την ίδια χούφτα ανθρώπων, αλλά ότι υπάρχουν πολλές σχέσεις που μπορεί κάποιος να μοιραστεί, οι οποίες κι είναι σε θέση να συνταιριαστούν μεταξύ τους για να περάσουνε στην πράξη.
Η επίθεση σε διαφόρους θεσμούς και μηχανισμούς της εξουσίας είναι ένα άλμα, ένα δρασκέλισμα που πρέπει κανείς να τολμήσει αν ενδιαφέρεται να δει αυτόν τον κόσμο κατεστραμμένο. Κάθε επίθεση μπορεί να εξαντλείται στο κεφάλι κάποιου και στη φυσική του ικανότητα να δρα με την πιο άμεση έννοια, αλλά το άλμα αυτό είναι μια διαρκής αποτίμηση. Πρόκειται για ένα ερώτημα του πώς να κάνεις τέτοια πράγματα την κάθε στιγμή, μια συλλογή εμπειριών πράξης μέσα από διαφορετικές καταστάσεις, που σε βοηθάνε ν’ αποκτήσεις τόσο εμπιστοσύνη στις δυνάμεις σου όσο και θάρρος. Αυτές, πάλι, είναι συγκεκριμένες εμπειρίες, πειραματισμοί και πρακτικές, όπως το να πυρπολείς, να πετροβολάς βιτρίνες, να στήνεις οδοφράγματα, ν’ ανιχνεύεις διεξόδους φυγής και διαδρομές μπασίματος, να ξέρεις τα κατατόπια των μπάτσων, να κάνεις την έρευνά σου ως προς τη θέση διαφόρων στόχων εντός μιας γεωγραφικής περιοχής, και πάει λέγοντας.
Διανοίγοντας ένα παράνομο πεδίο ύπαρξης
«Η κόρη μου σηκώνει το λείο μπρούντζινο καλειδοσκόπιο και παρατηρεί χρωματιστές γυάλινες σχίζες να συνωμοτούν αντάμα. Μπροστά στα μάτια της καινούργιοι κόσμοι δημιουργούν τον εαυτό τους»
—Ανωνύμου
Έχοντας αποπειραθεί να εισφέρω μια κριτική στο ELF ως χαλαρό δίκτυο πυρήνων, θα ’θελα να διατυπώσω μία ανοιχτή πρόταση προς όλες τις αναρχικές ατομικότητες που στέκονται κριτικά απέναντι στους τρόπους τους οποίους υιοθετούν επί της παρούσης αναρχικοί/-ές στη Βόρεια Αμερική, προς όσες κι όσους επιθυμούν να δουν τον παρόντα κόσμο του καπιταλισμού, του κράτους και του πολιτισμού να καταστρέφεται σε διεθνές επίπεδο αμέσως.
Ως αναρχικοί/-ές, ιδίως η ατομικιστική τάση αυτού του ‘χώρου’, με συνείδηση των δικών μας αποφάσεων που ώθησαν καθέναν και καθεμιά να συμμετέχει σε μια πρακτική άρνησης και συνεχούς επίθεσης, έχουμε στη διάθεσή μας όλες τις μεθόδους. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε διάφορα είδη όπλων: πλαστές ταυτότητες, αυτοσχέδια εκρηκτικά, γκάνια, μεταμφιέσεις, συνεργούς, κρησφύγετα, ληστείες, και ούτω καθεξής (εγχειρίδια για όλα αυτά είναι άμεσα διαθέσιμα στο διαδίκτυο).
Δεν είναι και πολύ εύκολο να κάνει κανείς ένα βήμα προς τούτη την κατεύθυνση ή στη σφαίρα ενός πραγματικά αδούλωτου κι ελεύθερου τρόπου ζωής, κάτι το οποίο δεν έχει παρατηρηθεί εδώ και κάποιον καιρό στο βορειοαμερικανικό πλαίσιο. Είναι ένα ωραίο άλμα, αλλά παραμένει άλμα όπως και να ’χει, για το οποίο κάποιοι μπορεί να ’ναι έτοιμοι και κάποιοι όχι. Αυτό δε θα ’πρεπε να αποτρέπει την αλληλεγγύη και τη στήριξη, με τους πιο συγκεκριμένους δυνατούς τρόπους, προς όσες κι όσους επιλέγουν αυτό το μονοπάτι.
Αυτή η πρόταση ισοδυναμεί μ’ ένα άμεσο στοίχημα για εφόρμησή μας στο διαρκή πόλεμο που περιβάλλει τον καθέναν και την καθεμιά, ατομικά και συλλογικά, είτε θεωρούμε τους εαυτούς μας αναρχικούς/-ές είτε όχι. Είμαστε κομμάτι της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων, μιας γιγαντιαίας φυλακής με χαλαρά κι ανοιχτά κελιά που μας περικυκλώνουν. Κάνουμε συνειδητές επιλογές να μην εγκαταλείψουμε μέσα σ’ αυτή την άθλια ζωή (δουλειά, σχολείο, οικογένεια κ.τ.λ.) της αλλοτρίωσης και της επιβαλλόμενης εκμετάλλευσης σε διεθνή κλίμακα.
Αυτή η πρόταση δεν αφορά τη σύσταση ενός «μετώπου» των οργανωμένων μαζών, αλλά αποσκοπεί σ’ ένα διάχυτο και ανοιχτό δίκτυο από πυρήνες σ’ ολόκληρη τη Βόρεια Αμερική και παντού στον κόσμο. Πυρήνες που δε μάχονται σ’ ένα μιλιταριστικό μέτωπο, ούτε και λογαριάζονται ως «λαϊκός στρατός». Ουδόλως σχετίζεται με το αν οι μάζες τάσσονται στο πλευρό κάποιου· απεναντίας, αφορά την ικανότητα συνειδητοποιημένων ατόμων να ενεργοποιούνται σ’ ένα πεδίο ύπαρξης που πραγματώνεται διαρκώς σ’ όλα τα συντιθέμενα στοιχεία της. Να ’ναι παραπλήσιο με τη FAI-IRF (την Άτυπη Αναρχική Ομοσπονδία και το Διεθνές Επαναστατικό Μέτωπο), ένα ανοιχτό δίκτυο μ’ αναρχικό και αντεξουσιαστικό χαρακτήρα, αλλά δίχως όνομα. Όπου επικοινωνηθέντα δημοσιεύονται μια στο τόσο μονάχα όταν κρίνονται απαραίτητα, κι οι δράσεις μιλάνε από μόνες τους. Όπου επιλέγονται οι πιο κρίσιμοι στόχοι της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων.
Από την άμυνα στην έφοδο: Μια μεταφυσική της άρνησης και της επίθεσης
«Καθώς η επιθυμία μας να δημιουργήσουμε τις ζωές μας καταπώς μας ταιριάζει, να πραγματώσουμε τους εαυτούς μας στο μέγιστο δυνατό βαθμό, να επανοικειοποιηθούμε τις συνθήκες της ύπαρξής μας εξελίσσεται σε πραγματικό εγχείρημα εξέγερσης ενάντια σε κάθε κυριαρχία και καταπίεση, αρχίζουμε ν’ αντιμετωπίζουμε τον κόσμο με μια διεισδυτικότερη ματιά»
—Βόλφι Λ.
Έχοντας αυτό κατά νου, ως ανθρώπινα όντα είμαστε επίσης αγγεία, πολιτικά αγγεία, συνειδητοποιημένα και πάντοτε εξελισσόμενα μέσα στο πεδίο πολέμου ενάντια στον υπάρχοντα κόσμο του Κεφαλαίου, του κράτους και του πολιτισμού. Όταν αρνούμαστε την αίτια και το αποτέλεσμα του περίγυρού μας, αυτοπεριοριζόμαστε σε μια μίζερη ζωή ως κοινό εμπόρευμα, στην καθυπόταξη όλων των μορφών ζωής, στην κυριάρχηση του χρόνου μέσω μιας αδρανούς ύπαρξης, σε μια κοινωνία που χρειάζεται ένα ακόμη ανθρώπινο γρανάζι για την επιτάχυνσή της, σ’ έναν πολιτισμό που επιβάλλει την κυριαρχία του Κεφαλαίου μέσα σ’ όλες τις κοινωνικές σχέσεις. Όταν λέγεται ότι είμαστε πολιτικά αγγεία, σκοπός δεν είναι να γραφτεί μία ακόμη αράδα στο χαρτί, αλλά ν’ αναγνωριστεί το γεγονός πως οι καθημερινότητές μας είναι μια σύμπτυξη ιδεών με πρακτικές και πρακτικών με ιδέες. Για να το θέσω αλλιώς, σκοπός είναι ο πειραματισμός με την υπόθεση και το στοίχημα για ό,τι ονομάζεται ζωή.
Η εφόρμηση από θέση επίθεσης σημαίνει πως οι ενέργειες θα πρέπει να δοκιμαστούν, να γίνουν κατανοητές και να εκτελεστούν πολλές φορές έτσι ώστε, αν ένα σχέδιο πάει στραβά, μία ομάδα ή ένας πυρήνας να έχουνε την ικανότητα να μεταβάλουν τις κινήσεις και τις τακτικές τους πολύ αποτελεσματικά και σβέλτα.
Μια θέση επίθεσης δεν περιμένει τους εχθρούς μας να κάνουν κάποια κίνηση προτού τους την πέσουμε. Αυτό πάει να πει πως δεν περιμένουμε να σκοτωθεί κάποιος απ’ την αστυνομία για ν’ αντιδράσουμε κατόπιν σ’ αυτό το γεγονός, ούτε και περιμένουμε κάποια κρίση του καπιταλισμού να πλήξει μία ομάδα ανθρώπων για να προσπαθήσουμε στη συνέχεια να σπρώξουμε το παγόβουνο έξω απ’ το νερό. Αυτές οι καταστάσεις και τούτα τα δεδομένα έχουν πράγματι συγκεκριμένες κοινωνικές προεκτάσεις στις οποίες μπορεί κανείς να ενεργήσει, και προσφέρουν μιαν ευκαιρία να γενικευτούν οι αναρχικές μέθοδοι και οι παράνομες πρακτικές σε πολύ πιο κοινωνική κλίμακα, που δεν απομονώνεται σε κάποια προσδιορισμένη ομάδα. Ωστόσο η θέση επίθεσης δεν είναι πάντοτε κοινωνική· ενώ οι δράσεις από μόνες τους μπορεί να έχουνε κοινωνική απήχηση εν μέσω συγκεκριμένης κατάστασης, μπορεί και να πηγάζουν από έναν αντικοινωνικό τόπο της επιθετικής εφόδου, που να μην είναι προκαθορισμένος ούτε να νοείται ως τέτοια αντίδραση απέναντι στο κράτος ή στο Κεφάλαιο. Μπορεί, δηλαδή, να πρόκειται για επίθεση που γίνεται κατόπιν μελέτης (μέσα από τη χρήση διαφόρων τεχνολογιών ανώνυμης αναζήτησης – τηλεφωνικούς καταλόγους, υπολογιστές κ.ά.) των ήδη υπαρχόντων δικτύων εκμετάλλευσης και κυριαρχίας, ανάμεσα στα οποία ένα άτομο ή μια ομάδα ατόμων μπορεί να διαλέξει ένα καθοριστικό σημείο για να χτυπήσει. Εδώ είναι όπου κολλάει η χρήση του ELF ως μεθόδου: μικροί πυρήνες που ενδιαφέρονται να επιτεθούν σε πτυχές της πολιτισμένης τάξης, πάνω στη βάση ενός κοινού μίσους εναντίον του πολιτισμού, κι όχι βάσει μιας κοινής ιδεολογίας. Στην πρακτική του έννοια, αυτό σημαίνει σαμποτάζ σε σιδηροδρομικές γραμμές, καταστροφή υποδομών ηλεκτρισμού (όπως είναι οι γραμμές τηλεπικοινωνιών, οπτικές ίνες, γραμμές μεταφοράς ηλεκτρικού ρεύματος, κεραίες κινητής τηλεφωνίας, ή οποιοσδήποτε άλλος αφύλακτος στόχος ηλεκτρικής ενέργειας), βομβαρδισμό κυβερνητικών κτηρίων ή εταιρικών γραφείων που έχουν αναγνωριστεί ως στόχοι απ’ την ατομική μας ερευνητική προεργασία.
Απ’ αυτήν τη θέση επίθεσης πρέπει επίσης να βρίσκουμε τη δύναμη και το κουράγιο να προχωράμε έχοντας τ’ ατομικά μας κίνητρα και τις ατομικές μας προθέσεις. Έστω κι αν πηγαίνουμε παραπέρα μόνοι/-ες μας, και έτσι επιθυμούμε να κάνουμε. Κατανοώντας πότε και πού να επιτεθούμε στους εχθρούς μας (είτε φυσικούς είτε ψυχολογικούς) στα μέρη όπου διαμένουν. Για να το θέσω αλλιώς, αυτή είναι η στιγμή όπου μπορούμε ν’ αφήσουμε κάτω το τηλεσκόπιο και τους περιορισμούς που στηρίζονται σε ιδεολογικά δοχεία, και ν’ ανοίξουμε το οπτικό μας πεδίο στον πολύχρωμο κόσμο του καλειδοσκοπίου, εκεί όπου ανακύπτει η δυναμική επέκτασης των δυνατοτήτων.
Αυτό το κείμενο είναι αφιερωμένο:
στη Συνωμοσία Πυρήνων της Φωτιάς
στην Άτυπη Αναρχική Ομοσπονδία
στο Διεθνές Επαναστατικό Μέτωπο (σε Χιλή, Ιταλία και αλλού)
στη Μαύρη Διεθνή
στον Τορτούγα
στις Ατομικότητες που Τείνουν προς την Αγριότητα
στους οικοκρατουμένους των Ηνωμένων Πολιτειών
Βλ. και προτεινόμενες παραπομπές (σε αγγλικές πηγές)
Σημειώσεις στο πρωτότυπο
i| Ακολούθως παρατίθενται εντός εισαγωγικών τ’ αποσπάσματα στα οποία γίνεται αναφορά στο πρώτο σκέλος του κειμένου, που διατρέχουν όμως επίσης το σύνολο του άρθρου. Προτού κανείς προχωρήσει στην ολότητα της παρούσας κριτικής, προτείνεται να διαβαστούν όλα τα Συχνά ερωτήματα για το ELF [στα ελληνικά, τμήμα τους υπάρχει εδώ].
ii| «Όποιος/-α αποζητά να δημιουργήσει πράγματι θετική κοινωνική και πολιτική αλλαγή οφείλει να ανατρέξει σε παλαιότερες τέτοιες απόπειρες που έγιναν κατά τη διάρκεια της ιστορίας για να μάθει τι δούλεψε, τι όχι, και τι μπορεί να αντληθεί για να βοηθήσει κατά την τρέχουσα επιδίωξη. Η άρνηση να γίνει ένας τέτοιος αναστοχασμός αντιστοιχεί επίσης στην άρνηση μιας ειλικρινούς δέσμευσης ζωής στο σκοπό της δικαιοσύνης και της προστασίας της ζωής πάνω σε αυτόν τον πλανήτη» (Συχνά ερωτήματα για το ELF).
iii| «Το ALF (Μέτωπο Απελευθέρωσης των Ζώων) και η αδερφική του οργάνωση ELF (Μέτωπο Απελευθέρωσης της Γης) θεωρούνται οι πλέον ενεργές, πλέον επικίνδυνες και μεγαλύτερες εγχώριες τρομοκρατικές ομάδες στις Ηνωμένες Πολιτείες». Οικοτρομοκρατία: στρατευμένοι/-ες στην προάσπιση του περιβάλλοντος και των δικαιωμάτων των ζώων στις Ηνωμένες Πολιτείες (σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικής Ασφάλειας των ΗΠΑ).
Επίσης: «Η οργάνωση είναι μια περιβαλλοντική ομάδα, αλλά εξίσου αντιλαμβάνεται την αληθινή αιτία της δολοφονίας και καταστροφής της ζωής» (Συχνά ερωτήματα για το ELF).
iv| «3) Να παρθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα προφύλαξης ώστε να μη βλαφθεί οποιαδήποτε ζωή» (Συχνά ερωτήματα για το ELF).
v| «Η βρετανική κυβέρνηση κατανοούσε τις τακτικές του Γκάντι και ήξερε τι να περιμένει από αυτόν σε γενικές γραμμές. Ο πιο στρατευμένος τομέας του κινήματος αποτελούσε μακράν μεγαλύτερη απειλή για την κυβέρνηση, εξαιτίας απλά και μόνον του δεδομένου ότι οι Βρετανοί δεν ήξεραν τι να περιμένουν ή τι θα μπορούσε να επέλθει αν δεν ανέκοπταν το δρόμο προς την ανεξαρτησία της Ινδίας. Στην πραγματικότητα, ο ίδιος ο Γκάντι είχε απελευθερωθεί από τη φυλακή σε τουλάχιστον μία περίσταση μονάχα κατόπιν άμεσης διαταγής των Βρετανών να προσπαθήσει να ηρεμήσει τον πιο στρατευμένο τομέα του κινήματος. Τόσο οι μη βίαιες τακτικές που υιοθετήθηκαν από τον Γκάντι και τους ακολουθητές του, όσο και η απειλή της χρήσης πιο δριμείων τακτικών απ’ το μαχητικότερο τομέα συνέβαλαν στην τελική ανεξαρτησία της Ινδίας.
Επίσης, τα περισσότερα συστήματα σχολικής εκπαίδευσης δε διδάσκουν ούτε επιμορφώνουν τους μαθητές σχετικά με τους Λουδίτες. Οι Λουδίτες ίσως να ήταν μία από τις πιο πρώιμες ομάδες (αν όχι η πρώτη) που στόχευσαν τη Βιομηχανική Επανάσταση και τις επιπτώσεις της. Από το 1811 έως το 1816 οι Λουδίτες προκάλεσαν τεράστια οικονομική ζημία στην υφαντουργία της Αγγλίας. Οργισμένοι μπροστά στην απειλή για τη ζωή και την κουλτούρα που προξενούσαν οι καινούργιες μηχανές της βιομηχανοποιημένης επανάστασης, οι Λουδίτες πέρασαν στην αντεπίθεση χρησιμοποιώντας τακτικές παραπλήσιες με αυτές που πραγματώνει το ELF στις μέρες μας. Μερικά εργοστάσια αναγκάστηκαν να βάλουνε λουκέτο, ενώ άλλες φάμπρικες συμφώνησαν να σταματήσουν τη λειτουργία εκβιομηχανισμένων μηχανημάτων, λόγω της δραστηριότητας και απειλής των Λουδιτών.
Υπάρχουν πολυάριθμες αφηγήσεις αναφορικά με το κίνημα για την κατάργηση της δουλείας στις ΗΠΑ οι οποίες περιγράφουν σκλάβους να σαμποτάρουν την περιουσία των “αφεντάδων” τους και να εμπλέκονται σε διάφορες τακτικές διασάλευσης της ροής του εμπορίου εντός του δουλοκτητικού συστήματος. Οι εξεγέρσεις των σκλάβων ήταν αρκετά σπάνιες, αλλά έστω και μία να ξέσπαγε γινόταν πάντοτε ανατριχιαστική απειλή, που τελικώς υποχρέωσε κάποιους δουλοκτήτες να εγκαταλείψουν την πρακτική της δουλοκτησίας.
Το κίνημα της σουφραζέτας, ιδιαίτερα στην Αγγλία, χρησιμοποίησε το σαμποτάζ συμπληρωματικά σε άλλες τακτικές έτσι ώστε να κατακτήσει επιτυχώς δικαιώματα για τις γυναίκες. Ένα παράδειγμα έλαβε χώρα τον Φεβρουάριο του 1913, όταν η Έμμελιν Πάνκχερστ [Emmeline Pannkhurst], ιδρύτρια του αγγλικού κινήματος της σουφραζέτας, τοποθέτησε βόμβα στη βίλα του καγκελαρίου του Θησαυροφυλακίου Ντέιβιντ Λόυντ Τζωρτζ [David Lloyd George] στο Σάρρεϋ. Η Πάνκχερστ ανέλαβε την ευθύνη για την ενέργεια, περιγράφοντάς την ως “ανταρτοπόλεμο”.
Στις ΗΠΑ σχεδόν όλοι και όλες έχουν ακουστά το Boston Tea Party, μια διαμαρτυρία αντρών [εν έτει 1773] που επιβιβάζονταν κατά ομάδες σε αγγλικά πλοία στο λιμάνι της Βοστόνης (μεταξύ άλλων τοποθεσιών) και πέταγαν το βρετανικό τσάι μέσα στη θάλασσα. Αυτό το γεγονός σπανίως αναφέρεται ως οικονομικό σαμποτάζ, μα όντως αυτή είναι μια ακριβής περιγραφή του» (Συχνά ερωτήματα για το ELF).
vi| «Ο μόνος τρόπος να σταματήσεις τα συμπτώματα του προβλήματος είναι να εντοπίσεις την κύρια και πρωταρχική του αιτία, και να δουλέψεις άμεσα για να την καταργήσεις. (…) Το ELF αντιλαμβάνεται ότι αυτό το νομικό οικοδόμημα είναι μέρος του ίδιου συστήματος διακυβέρνησης και τώρα πια δυτικότροπης παγκόσμιας κυριαρχίας που προκαλεί τη θανάτωση κάθε ζωής. Δεν μπορούμε ποτέ να το εμπιστευτούμε, και χρειάζεται τελικώς να καταργηθεί» (Συχνά ερωτήματα για το ELF).
Η μετάφραση στα ελληνικά έγινε από τα φυλακισμένα μέλη της Συνωμοσίας Πυρήνων της Φωτιάς/Άτυπη Αναρχική Ομοσπονδία-Διεθνές Επαναστατικό Μέτωπο (ΣΠΦ/FAI-IRF)