Και εγώ για χάρη γούστου χέζω την 4η Αυγούστου*

Η ελληνική πραγματικότητα είναι το δίχως άλλο φαιδρή. Επειδή όμως κάποιες πτυχές της ίσως να μην είναι όσο γνωστές θα έπρεπε, τόσο εντός όσο και εκτός Ελλάδας, καλό θα ήταν να πούμε κάποια πράγματα σχετικά με το θεσμό της στρατιωτικής και μαθητικής παρέλασης της 28ης Οκτώβρη.

Η εμετική κοινωνική τελετουργία που θέλει τον ετοιμοπόλεμο στρατό και το κατ’ εικόνα του σώμα των μαθητών να παρελαύνει στους δρόμους των ελληνικών πόλεων είναι φασιστικής έμπνευσης. Τα εθνικιστικά ιδεώδη βρίσκουν την πιο καθαρή έκφρασή τους και οι απανταχού θιασώτες τους την ευκαιρία να χειροκροτήσουν. Οι μαθητικές τάξεις μεταμορφώνονται σε διμοιρίες και γαλουχούνται στα υψηλά ιδανικά της πατρίδας και της θρησκείας. Ομοιόμορφα ντυμένοι, στοιχισμένοι, οι ψηλοί μπροστά και οι καλύτεροι μαθητές σημαιοφόροι. Βήμα στρατιωτικό και χαιρετούρα μπροστά απ’ την εξέδρα των επισήμων. Τιμώντας, καθώς ισχυρίζονται, τον αντιφασιστικό αγώνα του ελληνικού λαού και το περίφημο ΟΧΙ κόντρα στις δυνάμεις του Άξονα όταν αυτές ζήτησαν γη και ύδωρ το 1940. Ας δούμε όμως λίγο το ιστορικό των μαθητικών παρελάσεων.

Επινοητής τους υπήρξε ο Φρειδερίκος της Πρωσίας την εποχή της συγκρότησης των εθνικών κρατών. Στην Ελλάδα βέβαια τα σχολεία εμφανίζονται για πρώτη φορά παραταγμένα στην εθνική γιορτή της 25ης Μάρτη το 1924. Τα επόμενα χρόνια αναφέρονται μόνο πρόσκοποι και μαθητές στρατιωτικών σχολών που πλαισιώνουν τις στρατιωτικές παρελάσεις. Το 1932 στην Αθήνα τα σχολεία παρελαύνουν μαζί με τους προσκόπους, τη «φρουρά της πόλης» και εθνικιστικές οργανώσεις ενώπιον επισήμων μπροστά στον Άγνωστο Στρατιώτη. Για πρώτη φορά όμως λαμβάνουν επίσημο χαρακτήρα και θεσμοθετούνται επί της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά. Τα σχολεία παρελαύνουν πρώτα, προηγούμενα της στρατιωτικής πομπής μπροστά από τον Μεταξά και το βασιλιά, τον Μάρτη του 1936. Στους μήνες που ακολουθούν το φασιστικό καθεστώς του Μεταξά κυρίως με όχημα την ΕΟΝ (Εθνική Οργάνωση Νέων) ασχολείται ιδιαίτερα με τη «διαπαιδαγώγηση» των νέων στα υψηλά ιδανικά της στρατιωτικής συνείδησης. Παρελάσεις, γυμναστικές επιδείξεις, λαμπαδηφορίες στα πρότυπα της ναζιστικής Γερμανίας και της φασιστικής Ιταλίας.

Οι μαθητικές παρελάσεις δεν σταματούν στη μετεμφυλιακή περίοδο, αλλά αποκτούν εκ νέου την παλιά τους αίγλη με την έλευση της χούντας των συνταγματαρχών το 1967. Η μεταπολίτευση φυσικά δεν αγγίζει το θεσμό των παρελάσεων. Η αριστερά μάλιστα, δυνατή εκείνη την περίοδο, όχι μόνο δεν τις αμφισβήτησε, αλλά απαίτησε να συμπεριληφθούν στους παρελαύνοντες τα σωματεία των αγωνιστών της εθνικής αντίστασης (!). Μέχρι σήμερα στην Ελλάδα η χαλιναγώγηση των παιδιών και των νέων περνά και μέσα από τις φασιστοπαρελάσεις. Πειθαρχία, στρατιωτικοποίηση και γαλανόλευκες που ανεμίζουν.

Εμείς, ως αναρχικοί και απάτριδες, θα είμαστε πάντα και παντού ενάντια στις φασιστικές γιορτές, τις εθνικές τυμπανοκρουσίες, τους επισήμους στην εξέδρα και την αποβλάκωση της κοινωνίας. Ο αγώνας ενάντια στην εξουσία είναι αγώνας της μνήμης ενάντια στη λήθη.

* Σύνθημα από την εποχή της δικτατορίας του Ιωάννη Μεταξά. Η 4η Αυγούστου 1936 είναι η ημερομηνία αρχής της περιόδου δικτατορίας του Μεταξά.

Το σύνθημα φαίνεται να πηγάζει από τετράστιχο του Πωλ Νορ: «Το ακόλουθο τετράστιχο του Πωλ Νορ (Ν. Νικολαΐδη) του κόστισε εξορία στις ΗΠΑ, απ’ όπου γύρισε το 1975 οπότε και τον γνώρισα γιατί συνεργαζόμαστε στα Πολιτικά Θέματα. Ο Πωλ Νορ ήταν μια εποχή στιχοπλόκος στη Μάντρα του Αττίκ και αλλού, και έγραφε στιχάκια και στην εφημερίδα Βραδυνή. Το συγκεκριμένο το σκάρωσε ένα βράδυ ενώπιον ακροατηρίου:
Αφού μου το ζητήσατε
και μόνον χάριν γούστου
χέζω το Γιάννη Μεταξά
και την Τετάρτη Αυγούστου.»

[σχόλιο από “Alfred E. Newman”]

Κλείνουμε με ένα αντιμιλιταριστικό τραγούδι του Georges Brassens.