«Κουβαλάμε έναν καινούργιο κόσμο στις καρδιές μας, κι αυτός ο κόσμος μεγαλώνει κιόλας τούτη τη στιγμή»
—Μπουεναβεντούρα Ντουρρούτι
Το Μπέλο Οριζόντε είναι μία από τις πόλεις που πρωταγωνιστούν στις διαμαρτυρίες που εξαπλώθηκαν ανά τη Βραζιλία ως συνέπεια της καταχρηστικής τιμής των εισιτηρίων στα μέσα συλλογικής μεταφοράς, σε αλληλεγγύη προς τον αγώνα που πρωτάρχισε στο Σάο Πάολο, και ενάντια στις μεγάλες διοργανώσεις της Διεθνούς Ποδοσφαιρικής Ομοσπονδίας ή FIFA (το Κύπελλο Συνομοσπονδιών και το Παγκόσμιο Κύπελλο). Από τις 13 έως και τις 17 Ιούνη 2013 υπήρξε η πόλη που φιλοξένησε το Δεύτερο Σεμινάριο της COPAC (Λαϊκής Επιτροπής Πληγέντων από το Κύπελλο), και περισσότεροι από 60.000 άνθρωποι βγήκανε στους δρόμους σε δύο σημαντικές διαδηλώσεις (το Σάββατο και τη Δευτέρα), μια κινητοποίηση που δεν είχε επιτευχτεί για περισσότερο από δύο δεκαετίες. Οι δράσεις στο δρόμο διήρκεσαν πάνω από 6 ώρες, με αποκλεισμούς όλων των λωρίδων των πλέον πολυσύχναστων λεωφόρων της πόλης, με οδομαχίες που εκδηλώθηκαν με κατηγορηματικό τρόπο και απάντησαν στην αστυνομική κατασταλτική βία, με αχανείς δημόσιους χώρους κατειλημμένους από πληθώρα ανθρώπων, που αυτές τις μέρες δε συζητάνε τίποτε άλλο πέρα από την τρέχουσα κατάσταση των πραγμάτων στην πόλη και σ’ όλη την επικράτεια.
Εν μέσω της μεγάλης λαϊκής εξέγερσης που εξελίσσεται στη χώρα θα πρέπει, κατά τη γνώμη μας, να συζητηθούν εις βάθος απ’ όλους μας μερικά σημεία παρατήρησης που προέκυψαν απ’ την άμεση συσχέτιση με τις κινητοποιήσεις. Πιστεύουμε πως, αν δεν καταβάλουν μια γενναία προσπάθεια τα λαϊκά κινήματα, οι πολιτικές οργανώσεις της αριστεράς και οι συνιστώσες βάσης, τότε οι κινητοποιήσεις μας διατρέχουν τον τεράστιο κίνδυνο της σύγχυσης, της ανακοπής και του καπελώματός τους από στοιχεία εξωτερικά προς τη λαϊκή πάλη, τα οποία έχουν ήδη διεισδύσει στους κόλπους της.
Βία: Από τη μια μεριά το κράτος και η FIFA, κι από την άλλη ο λαός
Είναι σημαντικό να προσμετρήσουμε και να συνυπολογίσουμε τον υλικό, ιδεολογικό και οικονομικό μηχανισμό που έχουνε στη διάθεσή τους οι δυο πλευρές. Το κράτος έχει το στρατό, έχει τις αστυνομίες του, μία ερευνητική και μία στρατιωτική –όπου η στρατιωτική αστυνομία διαθέτει δεκάδες τάγματα (διμοιρίες Choque/καταστολής ταραχών, τακτικών και ειδικών επεμβάσεων, έφιππες μονάδες, σκύλους κ.λπ.)–, με τα οχήματά τους, τα ελικόπτερά τους, τα τεθωρακισμένα τους, τις βόμβες τους (βομβίδες κατατρόπωσης ηθικού, δακρυγόνα, σπρέι πιπεριού) και τα όπλα τους (θανάσιμα πυροβόλα, μεγάλες πλαστικές σφαίρες, βομβίδες κρότου-λάμψης κ.ο.κ.). Οι ισχυρές ελίτ της Βραζιλίας είναι που κάνουν κουμάντο σ’ αυτήν τη δομή του κράτους, χρηματοδοτώντας τις εκστρατείες των πολιτικών, και οι προθέσεις τέτοιων ισχυρών ελίτ διαχέονται μες στην πολύπλοκη και καλοστημένη εξουσία των μίντια. Κάθε κράτος υποτάσσεται στις ορέξεις της FIFA, μιας εταιρείας ιδιωτικών συμφερόντων, στ’ όνομα των μεγάλων γεγονότων που διοργανώνει προκειμένου να βάλει χέρι στην παγκόσμια οικονομική και πολιτική εξουσία που το ποδόσφαιρο έχει τη δυνατότητα να παρέχει, κάνοντας σκόνη ιστορικά λαϊκά κεκτημένα και νομιμοποιώντας σφαγές και ανθρωποκυνηγητά εις βάρος της φτωχολογιάς.
Ο λαός, απ’ την άλλη πλευρά, διαθέτει τη συνείδησή του, την αλληλεγγύη του, τα όνειρά του και το πολύ πολύ μερικές πέτρες και μολότοφ. Είναι δραστική και σουρεαλιστική η απόκλιση δυνάμεων τέτοιας κλίμακας. Όταν εξεγείρεται ένας πληθυσμός που έχει υποβληθεί στη βαρβαρότητα του κράτους εξαιτίας των υπέρογκων κερδών και της εφαρμογής αντιλαϊκών πολιτικών από μια μερίδα ατόμων, βρίσκεται στην πλέον φυσιολογική κατάσταση αυτοάμυνας. Ποτέ δεν περιήλθε σε κατάσταση βιαιότητας. Ραγισμένες βιτρίνες τραπεζών –βδέλλες του εθνικού πλούτου–, σπασμένα αυτοκίνητα, γκράφιτι διαμαρτυρίας, πετροπόλεμος ή ακόμα και κάποια πύρινα οδοφράγματα στους δρόμους δεν μπορούν καν να συγκριθούν με την υλική, πολιτική και οικονομική βία που ο κόσμος υφίσταται καθημερινά – κι ακόμα εντονότερα στο πλαίσιο του Μουντιάλ.
Είναι σαφώς αντιληπτή μια αναπαραγωγή από μεγάλο κομμάτι των διαδηλωτών της συζήτησης περί «αντιβίας» και «ειρηνικής διαμαρτυρίας». Όταν κάποιοι σύντροφοι επιλέγουν να επιτεθούν σ’ ένα σύμβολο της FIFA ή ακόμα και σε μεγάλες επιχειρήσεις που χορηγούν το Μουντιάλ, αμέσως διάφοροι διαδηλωτές τούς επικρίνουν και τους καταστέλλουν. Στην ανάγνωσή μας, τέτοιου είδους συμπεριφορές είναι άστοχες και ιδιαίτερα προσφιλείς στους εχθρούς μας.
Η απόγνωση των μίντια: Φλερτ με τους πασιφιστές, το ίδιο τροπάρι για τους «βίαιους»
Είναι από φόβο που τα μέσα μαζικής ενημέρωσης έχουν επινοήσει ένα συσχετισμό χειραγώγησης που επιμένει να αποδίδει θετική χροιά στους «ειρηνικούς διαδηλωτές», ενώ εμμένουν στην παραδοσιακή τους γραμμή κατασυκοφάντησης των λεγόμενων «βίαιων». Οι διαστάσεις που λάβανε οι διαμαρτυρίες στη Βραζιλία δεν ήτανε αναμενόμενες, και αποδείχτηκαν εξαιρετικά ανησυχητικές για τους εχθρούς μας. Περισσότερα από 500.000 άτομα πήρανε τους δρόμους σε όλη την επικράτεια, 100.000 άνθρωποι μόνο σε μία μητρόπολη (το Σάο Πάολο, το πλέον προβεβλημένο διεθνώς, μιας και αποτελεί το οικονομικό κέντρο της χώρας), κι αυτή είναι μια πραγματικότητα που τρομάζει τις ελίτ. Όμως, το να κυλάει όλη αυτή η κινητοποίηση ειρηνικά –με ταυτόχρονη ποινικοποίηση όσων κατηγοριοποιούνται ως βίαιοι–, με ανθρώπους να φωνάζουν «κάτω η διαφθορά», «ο γίγαντας ξύπνησε», «έξω ο Renan (Calheiros, ο πρόεδρος της Γερουσίας)» και «έξω η Dilma (Rousseff, η πρόεδρος της χώρας)» ενόσω ανεμίζουνε σημαίες της Βραζιλίας, στην ουσία δεν προξενεί και μεγάλο φόβο.
Ο μεγάλος φόβος των εχθρών είναι η συνθήκη της μαχητικότητας που ξεκίνησε στο Σάο Πάολο και πυροδοτήθηκε σ’ όλες τις άλλες πρωτεύουσες των βραζιλιάνικων πολιτειών. Τα αιτήματα για μείωση της ταρίφας (της τιμής των εισιτηρίων), για αποκήρυξη της FIFA λόγω των κοινωνικών και οικονομικών καταστροφών που έχει επιφέρει, όπως και για καταγγελία της αστυνομικής βίας, που συνοδεύονται από μαχητικές διαδηλώσεις με συγκρουσιακό χαρακτήρα, είναι πολύ πιο επικίνδυνα από τα πατριωτικά και πασιφιστικά κελεύσματα, κι οποιαδήποτε συνθηματολογία που αναφέρεται στη διαφθορά, στην πρόεδρο της χώρας και στον ηγέτη της γερουσίας. Είναι πιο επικίνδυνα, πρώτον, διότι επιτίθενται άμεσα σε μία απ’ τις ρίζες των κοινωνικών προβλημάτων –που για τους πλουσίους αποτελούν τη λύση στο τσεπάκι τους– και, δεύτερον, επειδή τολμούν να διαλύουν την πειθαρχία και τον έλεγχο επί των εξεγερμένων που επιβάλλονται από το κράτος και τους λοιπούς εχθρούς μας, κι είναι θεμελιώδους σημασίας για τη διατήρηση του Κεφαλαίου, την εκμετάλλευση και την καταπίεση.
Η απόγνωση της αστυνομίας: Η φιλενάδα που ρίχνει μπάτσες
Υπό αυτή την έννοια βλέπουμε το στρατηγικό παιχνίδι της Στρατιωτικής Αστυνομίας της Μίνας Ζεράις (PMMG) στην προσπάθειά της να κερδίσει την εύνοια των διαδηλωτών, τοποθετώντας τη συνταγματάρχη του οργανισμού (την Κλάουντια Ρομουάλντο) να παριστάνει την καλοσυνάτη, τη συζητήσιμη και στοργική φίλη των εξεγερμένων, διατάσσοντας μια διμοιρία να βοηθήσει τυφλούς να περάσουν το δρόμο εν μέσω της διαδήλωσης, και τραβώντας φωτογραφίες αγκαλιά με διαδηλωτές τυλιγμένους με τις βραζιλιάνικες σημαίες τους. Πρόκειται για μια ξεδιάντροπη στρατηγική ειρηνοποίησης της (ήδη καμένης) εικόνας της στρατιωτικής αστυνομίας, που στην πράξη, με 50.000 ανθρώπους να πορεύονται προς το στάδιο του Μινεϊράου, δείχνει το πραγματικό της πρόσωπο εφορμώντας εναντίον του κόσμου, αδιαφορώντας για το αν υπάρχουν γυναίκες, παιδιά ή ηλικιωμένοι ανάμεσα στους χτυπημένους διαδηλωτές. Επιπλέον, γίνεται αντιληπτή η σχέση συνεργασίας ανάμεσα στην τοπική στρατιωτική αστυνομία και στα μίντια, όταν έχουμε εικόνα από μεμονωμένες ομάδες ενόσω επιτίθενται στο δημαρχείο και λεηλατούν καταστήματα, χωρίς να υπάρχει αντίποινο από τους μπάτσους που παρακολουθούν από απόσταση την ίδια ώρα που οι κάμερες του Τύπου καταγράφουν το περιεχόμενο της αναμετάδοσής τους με ξεκάθαρη πρόθεση να ποινικοποιήσουν το κίνημα.
Παρείσφρηση του λόγου και των πρακτικών της δεξιάς
Είναι επίσης καταφανής μια στρατηγική παρείσφρηση της οργανωμένης δεξιάς στις κινητοποιήσεις. Ο ίδιος ο γεμάτος ζήλο λόγος μιας επίθεσης αποκλειστικά ενάντια στο PT (το μείζον συγκυβερνών κεντροαριστερό «Κόμμα των Εργατών») και στη διαφθορά (που ήδη συνταυτίζονται) αποτελεί μια εκδοχή αυτής της στρατηγικής: στόχος είναι η αποδυνάμωση της ομοσπονδιακής κυβέρνησης ως τις επόμενες εκλογές, ή ακόμα και πιθανές εξεγέρσεις εναντίον του «Κόμματος των Εργατών», που εντέλει θα στραφούν ενάντια στην «αριστερά» γενικά, οδηγώντας τον κόσμο και τον πολιτικό του λόγο προς το φάσμα της δεξιάς. Μέλη κομμάτων ιστορικά δεξιών (PSDB, DEM κ.τ.λ.) χωρίς διακριτικά, αλλά ακόμα και άτομα που κι αν δεν είναι μέλη κομμάτων ασπάζονται δεξιές θέσεις, προωθούν συνθήματα και παροτρύνουν σε πρακτικές που πρέπει να απορριφθούν από τους εξεγερμένους (όπως το δόσιμο γκραφιτάδων στην αστυνομία, το λιντσάρισμα ριζοσπαστικοποιημένων διαδηλωτών κ.ο.κ.).
Από την άλλη, η χρήση και αναπαραγωγή εθνικών συμβόλων πρέπει να καταγγελθεί. Ένας εθνικός ύμνος και μια εθνική σημαία είναι σύμβολα που αντιπροσωπεύουν περισσότερα από 500 χρόνια τραγωδίας και εκμετάλλευσης του λαού διαπραγμένες από τις ελίτ. Το σύνθημα που φέρει η εθνική σημαία, «Τάξη και Πρόοδος», είναι πολύ ξεκάθαρο αν σκεφτεί κανείς την ανάγκη των ελίτ να διατηρήσουν την «Τάξη» επί του πληθυσμού ώστε να επέλθει και η «Πρόοδος» για λογαριασμό τους. Πρόκειται για το ίδιο εθνικιστικό και πατριωτικό αίσθημα το οποίο χρησιμοποιήθηκε για να εξαπατήσει το λαό μας σε αναρίθμητες περιπτώσεις κοινωνικής σύγκρουσης, από την εποχή των δικτατοριών του Βάργκας (1930-1945 και 1951-1954) και τη στρατιωτική χούντα (1964-1985) μέχρι και σήμερα. Ο λαός μας έχει μπόλικα δικά του συνθήματα, λάβαρα και σύμβολα αντίστασης και πάλης, πολύ πιο συμβατά με την τρέχουσα συγκυρία απ’ ό,τι τα σύμβολα που αντιπροσωπεύουν μια ιστορία χειραγώγησης και εκμετάλλευσης. Εκδηλώνεται δηλαδή αντιπάθεια για σημαίες με «σοσιαλιστικό», «κομμουνιστικό», «αναρχικό» ή «επαναστατικό» περιεχόμενο, και στο μεταξύ ανεμίζει η σημαία της «Τάξης και Προόδου». Με αυτόν τον τρόπο, στα μουλωχτά και με επικίνδυνο τρόπο, η δεξιά επιχειρεί να προελάσει διαχέοντας το λόγο της και παραμερίζοντας στη λήθη τις δικές μας παντιέρες του αγώνα.
Υπάρχουν κι άλλα ζητήματα που κουβεντιάζονται και εκδηλώνονται εντός των διαδηλώσεων με τρόπο λιγότερο πολύπλοκο, τα οποία δε χρήζουν αναλύσεων εμβάθυνσης σαν αυτές που ’χουν παρουσιαστεί. Είναι προφανές ότι, με κάθε νέα μέρα κινητοποίησης στην παρούσα κατάσταση, το εκάστοτε πανόραμα αλλάζει, με κάποια από τα πολιτικά σφάλματα να επιλύονται ενόσω αναδύονται καινούργια. Υπό αυτό το πρίσμα επιθυμεί να δράσει η COMPA εντός του κινήματος στο Μπέλο Οριζόντε, σε συγκεντρώσεις, συνελεύσεις, διαδηλώσεις, κοινωνικά κινήματα ή οιουσδήποτε χώρους όπου υπάρχουν ή προκύπτουν δεσμοί αντάρτικης κινητοποίησης.
Να οικοδομήσουμε τη λαϊκή εξουσία εντός των κινητοποιήσεων και των λαϊκών κι οριζόντιων συνελεύσεων, για να κάνουμε τους εχθρούς μας να τραπούν σε φυγή και να σηκώσουμε τις δικές μας παντιέρες! Να δημιουργήσουμε έναν ισχυρό λαό που να μπορεί να οικοδομήσει τη λαϊκή εξουσία!
Για την αριστερά και από τα κάτω, εμπρός στον αγώνα!
COMPA – Αναρχική Λαϊκή Συλλογικότητα από Μίνας Ζεράις
Μπέλο Οριζόντε, 20 Ιούνη 2013
Η COMPA (πρώην Ελευθεριακό Αναρχικό Κίνημα στο Μπέλο Οριζόντε) είναι μια αναρχική εσπεσιφιστική οργάνωση που βασίζεται στις αρχές της αυτοδιαχείρισης, της αμοιβαίας υποστήριξης και της οριζοντιότητας. Ο στόχος της είναι να διαδίδει το αναρχικό ιδεώδες και να δρα παράλληλα με ταξικά κινήματα, τόσο των εργαζομένων όσο και όλων εκείνων που υποφέρουν από τις αδικίες του κυρίαρχου συστήματος.
βλ. και α, β, γ, ρεπορτάζ από διάφορες πόλεις όπου μαρτυρείται έντονη παρουσία εθνικιστών/πατριωτών στις συνεχιζόμενες κινητοποιήσεις