ΠΡΟΤΑΣΗ ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΕΘΝΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΑΛΤΙΚΗ ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ
Για μια διεθνή εξεγερσιακή προοπτική
Ευρώπη – Άνοιξη 2015
Στοιχεία ανάλυσης της εν εξελίξει κατασταλτικής αναδιάρθρωσης
Αν θα ήταν χωρίς αμφιβολία εσφαλμένο να εξακολουθούμε να μιλάμε για «κρίση» του καπιταλισμού ή του τρόπου διαχείρισης του κράτους, παρακολουθούμε παρ’ όλα αυτά μια τεραστίων διαστάσεων αναδιάρθρωση η οποία αγγίζει όλα τα πεδία της κοινωνίας. Στην Ευρώπη, μπορούμε να μιλήσουμε για την ανάλωση της πράξης θανάτου του σοσιαλδημοκρατικού μοντέλου, το οποίο προοριζόταν, κατά τη διάρκεια πολλών δεκαετιών, να εγγυηθεί την κοινωνική ειρήνη μέσα στην ευρωπαϊκή ήπειρο και να χρησιμοποιηθεί σαν ορίζοντας όσον αφορά τα μεταρρυθμιστικά και αφομοιωτικά κινήματα στο σύνολό τους. Το γεγονός αυτό αναγγέλλει το τέλος μιας εποχής και την αρχή μιας νέας περιόδου, όπου η επαναστατική σύγκρουση θα λάβει χώρα μέσα σε ολοένα πιο εχθρικά και ελεγχόμενα εδάφη. Η βαθιά διείσδυση μέσα σε όλες τις κοινωνικές σχέσεις που το Κεφάλαιο και το κράτος πραγματοποιούν αυτή τη στιγμή, ιδιαίτερα διαμέσου της μαζικής διάδοσης των τεχνολογιών, αναμφίβολα δεν προμηνύουν εύκολους καιρούς, χωρίς όμως οι καιροί να στερούνται και εξεγερσιακής δυναμικής.
Οι πινακίδες σήμανσης για την κατεύθυνση που θα ακολουθήσει αυτή η αναδιάρθρωση στην Ευρώπη βρίσκονται ήδη μπροστά μας: είναι η τωρινή κατάσταση κοινωνικού κανιβαλισμού στην Ελλάδα, με την εντατικοποίηση της εκμετάλλευσης, την «επιστροφή» της πείνας και της αρρώστιας, και το ξερίζωμα των μικρών ονείρων μιας εγγυημένης κατανάλωσης που έθρεφε η περίφημη μεσαία τάξη, απειλούμενη πλέον με εξαφάνιση. Αυτή η οικονομική αναδιάρθρωση δεν λαμβάνει παντού την ίδια μορφή, ούτε και διεξάγεται με τους ίδιους ρυθμούς, όμως η λογική που επιβάλλεται είναι ταυτόσημη για το σύνολο των κρατών που αποτελούν την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η επανεμφάνιση των κατά τόπους εθνικισμών και του πατριωτισμού ώστε να εκφραστεί το παράπονο για τη μοίρα τής τάδε ή της δείνα χώρας, όπως παρατηρείται στις χώρες του ευρωπαϊκού νότου, τις πρώτες που επλήγησαν («φταίνε οι χώρες του βορρά»), αλλά επίσης στις βόρειες χώρες για τους αντίθετους λόγους («να μη γίνουμε σαν τις χώρες του νότου»), διεισδύοντας εδώ κι εκεί, ακόμη και στο λόγο αναρχικών και επαναστατών, είναι το πέπλο που κρύβει τη λανθάνουσα δυνατότητα να αναζωπυρωθεί ο κοινωνικός πόλεμος.
Κάθε σύστημα που διανύει μια αναδιάρθρωση, περνάει μέσα από μια περίοδο σχετικής αστάθειας. Για να αναρρώσει, το ανθρώπινο σώμα ανεβάζει θερμοκρασία, περνά από μια περίοδο πυρετού, εξολοθρεύοντας έτσι τα μικρόβια. Η κοινωνική θερμοκρασία αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε άνοδο, για λόγους που παραμένουν χωρίς αμφιβολία με το ένα πόδι –ή θα ήταν ακριβέστερο να πούμε και με τα δύο πόδια– στο εσωτερικό της προβλεπόμενης και προγραμματισμένης αναδιάρθρωσης από πλευράς των μηχανικών του Κεφαλαίου. Όμως κάθε άνοδος της θερμοκρασίας είναι, για τους επαναστάτες αναρχικούς, και μια δυνατότητα. Όχι για να διευθύνουν και να προσανατολίσουν αυτή την αστάθεια προς ένα πρόγραμμα, τέτοιο σαν αυτό που προτείνει αυτή τη στιγμή η ετοιμοθάνατη αριστερά. Ούτε βεβαίως για να την εξομαλύνουν και να την μεταμορφώσουν σε κάτι το «θετικό», όπως προτείνουν οι κατασκευαστές εναλλακτικών λύσεων. Αλλά ούτε και για να ομοσπονδοποιήσουν όλους τους εξεγερμένους μέσα σε μια μεγάλη μαζική αναρχική οργάνωση, η οποία τείνει μοιραία να φρενάρει την πρωτοβουλία, να καταστρέψει την αυτονομία, να αναπαραγάγει τις γραφειοκρατικές και πολιτικές ανεπάρκειες. Απεναντίας, για να ρίξουν λάδι στη φωτιά, έτσι ώστε η σύγκρουση να υπερβεί ένα ορισμένο σημείο, έπειτα από το οποίο τα πράγματα είναι εκτός ελέγχου.
Το κράτος δεν είναι τυφλό, κι έχει πλήρη συνείδηση αυτής της δυνατότητας. Γνωρίζοντας ότι οι παραδοσιακές μορφές πολιτικής διαμεσολάβησης αδυνατούν όλο και περισσότερο να συντηρήσουν την καθεστηκυία τάξη, υποχρεώνεται να διευρύνει και να ενδυναμώσει το κατασταλτικό του οπλοστάσιο. Στο εσωτερικό του ευρωπαϊκού χώρου, αυτή η ίδια λογική βρίσκεται επί τω έργω, μεταφραζόμενη ανάλογα με τις τοπικές συνθήκες σε τεράστια προγράμματα κατασκευής καινούργιων φυλακών, κέντρων κράτησης, ειδικών δομών εγκλεισμού όπως οι ψυχιατρικές φυλακές, σε ανακαίνιση και επέκταση των υφιστάμενων φυλακών, σε εισαγωγή με μαζικό τρόπο του διαχυμένου εγκλεισμού υπό μορφή ηλεκτρονικού και τεχνολογικού ελέγχου. Όμως, αν ο μαζικός εγκλεισμός υπήρξε ανέκαθεν ένα σημαντικό όπλο των κρατών ώστε να διαχειριστούν τις κοινωνικές αναταράξεις στους κόλπους μιας κοινωνίας βιομηχανικής εκμετάλλευσης, απέχει πολύ από το να είναι το μοναδικό. Η κατασταλτική αναδιάρθρωση είναι επίσης απτή μέσα στην επέκταση των μέτρων ελέγχου και επόπτευσης, στην ολοένα πιο ευρεία εφαρμογή των τεχνολογιών για να διαχειρίζονται, να ελέγχουν, να καταστέλλουν και να περιορίζουν την ανθρώπινη μάζα, στη στρατιωτικοποίηση των συνόρων, στις τεράστιες επενδύσεις στην έρευνα, ιδιωτική και δημόσια, που συνδέεται με την ασφάλεια και την άμυνα, στον επαναπροσδιορισμό του δικαστικού και αστυνομικού μηχανισμού ή, ακόμη, στον σχηματισμό μιας ευρωπαϊκής χωροφυλακής με αποστολή την ενίσχυση των τοπικών δυνάμεων της τάξης σε περίπτωση ταραχών, όπως και στην αντι-εξεγερσιακή εκπαίδευση των αστυνομικών δυνάμεων. Έτσι, αυτή η αναδιάρθρωση φαίνεται να προχωρά προς μία ενσωμάτωση των διαφόρων πτυχών της καταστολής και του ελέγχου. Όπως ακριβώς το σύνορο μεταξύ ενός εντός και ενός εκτός γίνεται ολοένα πιο ρευστό, έτσι εξαφανίζονται κι οι διαφορές μεταξύ της στρατιωτικής διαχείρισης και της αστυνομικής καταστολής, μεταξύ των αντι-εξεγερσιακών τακτικών και της σύγχρονης πολεοδομικής αντίληψης, μεταξύ του ελέγχου των συνόρων και του ελέγχου των αξόνων μεταφοράς. Εξυπακούεται ότι, αναμφίβολα, αυτή η αναδιάρθρωση δεν πρόκειται ν’ αφήσει ανέγγιχτους τους εχθρούς της εξουσίας, πλέκοντας λεπτά δίχτυα επιτήρησης γύρω απ’ τους επαναστάτες, εισάγοντας ειδικές συνθήκες κράτησης στις φυλακές που προορίζονται για αυτούς, δυσκολεύοντας την επαναστατική δράση με όλους τους τρόπους που είναι δυνατόν να φανταστούμε, ωστόσο έχει στο στόχαστρό της όλους τους εκμεταλλευόμενους και καταπιεζόμενους.
Για όλους αυτούς τους λόγους, θεωρούμε καίριο να διατυπώσουμε μια πρόταση διεθνούς χαρακτήρα. Αν η εν εξελίξει αναδιάρθρωση αγγίζει όλους τους τομείς της κοινωνίας (οικονομικό, πολιτικό, κοινωνικό, πολιτισμικό), είμαστε της γνώμης ότι οι προελάσεις της στο κατασταλτικό πεδίο προσφέρουν σημαντικές δυνατότητες επαναστατικής παρέμβασης. Αυτές οι προελάσεις είναι πράγματι εμβληματικές του δρόμου που διανύει η κυριαρχία αυτή τη στιγμή, κι είναι προγραμματισμένες και υλοποιημένες σύμφωνα με μια αντι-εξεγερσιακή λογική προσαρμοσμένη στα συμφέροντα του κράτους και του Κεφαλαίου: μετά το μοντέλο της σοσιαλδημοκρατίας και την καθυπόταξη των ανατρεπτικών και άγριων ορμών, ανοίγει χώρος για το μοντέλο της κοινωνίας ως φυλακής με ανοιχτό ουρανό.
Όσον αφορά την ίδια τη δυνατότητα ενός επαναστατικού φαντασιακού και μιας αναρχικής δράσης, εφόσον κάθε πρόοδος της κυριαρχίας, αντί να παράγει αντιφάσεις που θα την οδηγούσαν προς μία αναπόδραστη κατάρρευση, προκαλεί περισσότερο έλεγχο, περισσότερες σφαγές, περισσότερες γενοκτονίες, περισσότερο τρόμο, καμία ευκαιρία να πραγματοποιήσουμε επίθεση δεν θα έπρεπε να πάει χαμένη. Η αναμονή δουλεύει μονάχα προς το συμφέρον του εχθρού μας, ο οποίος, μέσα στα εργαστήρια και στα ερευνητικά του κέντρα, προγραμματίζει ένα μέλλον ολοένα πιο εξημερωμένο και υποταγμένο. Είναι σίγουρα πιο πιθανό να φανταστούμε ότι καταστρέφουμε μια φυλακή υπό κατασκευή, παρά ότι πάμε να καταστρέψουμε μια φυλακή που ήδη λειτουργεί, και αυτό ισχύει επίσης για το σύνολο των προελάσεων της κυριαρχίας.
Μια διεθνής πρόταση
Αν, όπως λέγαμε, οι λεπτομέρειες της αναδιάρθρωσης ποικίλλουν ανάλογα με το εκάστοτε πλαίσιο, τροποποιώντας έτσι και τους άξονες παρέμβασης, αλλά η λογική που βρίσκεται επί τω έργω είναι παντού η ίδια, οι συνθήκες είναι κατά συνέπεια ώριμες ώστε να φανταστούμε αγώνες και παρεμβάσεις επιθετικού χαρακτήρα, σε διαφορετικούς τόπους και με διαφορετικούς τρόπους, ενάντια όμως σε μια ταυτόσημη λογική. Παρ’ όλα αυτά, η δρομολόγηση αυτής της διεθνούς πρότασης αγώνα ενάντια στην κατασταλτική αναδιάρθρωση χρειάζεται, πέρα από τις συνθήκες, και ένα στοιχείο ακόμη πιο σημαντικό – συγκεκριμένες διευκρινίσεις αναφορικά με τα χαρακτηριστικά των αγωνιστικών πρωτοβουλιών.
Τα χαρακτηριστικά αυτής της διεθνούς πρότασης είναι τα ακόλουθα:
Εξεγερσιακή
Θεωρούμε ότι οι αγώνες και οι μάχες ενάντια στην κατασκευή νέων φυλακών, ενάντια στη στρατιωτική βιομηχανία κι εκείνη της ασφάλειας, ενάντια στην εγκατάσταση συστημάτων ελέγχου και επιτήρησης, ενάντια στις συνεχώς αυξανόμενες επιστημονικές έρευνες για την προστασία της καθεστηκυίας τάξης, ενάντια στις διεθνείς συνεργασίες μεταξύ των κρατών σε όρους καταστολής, θα έπρεπε να είναι εξεγερσιακής φύσης:
α. Η τρέχουσα αναδιάρθρωση είναι ένα κοινωνικό ζήτημα, ένα πρόβλημα που αφορά τις υπάρχουσες κοινωνικές σχέσεις, οι οποίες θεμελιώνονται πάνω στην εξουσία και στην εκμετάλλευση, κατά συνέπεια οι εξεγερσιακές πρωτοβουλίες εγγράφονται μέσα σε μια προοπτική ανατροπής αυτών ακριβώς των κοινωνικών σχέσεων, οι οποίες είναι ανάλογα με την περίπτωση είτε η βάση είτε το αντικείμενο αυτής της αναδιάρθρωσης.
β. Χρησιμοποιούν στην πράξη την εξεγερσιακή μέθοδο, δηλαδή την αυτοοργάνωση, την επίθεση και τη διαρκή σύγκρουση, θεωρώντας την ως τον καλύτερο τρόπο που επιτρέπει να δημιουργηθούν οι υλικές και πνευματικές συνθήκες ώστε να καταστραφούν οι πραγματώσεις του εχθρού. Η μέθοδος αυτή στηρίζεται στην πολυμορφία της αναρχικής πρακτικής, τοποθετώντας σε πρώτη θέση την αυτονομία της δράσης και την ελεύθερη πρωτοβουλία ως στοιχεία καταλύτες κάθε αγωνιστικής δυναμικής.
γ. Η εξεγερσιακή μέθοδος δεν είναι ομοιογενής, αλλά ούτε και μια συνταγή. Μπορεί, απ’ τη μια πλευρά, να έχει σαν προοπτική έναν ειδικό αγώνα ενάντια στην κατασκευή μιας νέας φυλακής, κι από την άλλη, να παίρνει τη μορφή της άμεσης και πρακτικής κριτικής των δομών και των ανθρώπων που καθιστούν εφικτή την κατασταλτική αναδιάρθρωση. Εντούτοις, αποσκοπεί πάντοτε στην καταστροφή και όχι στη μεταρρύθμιση, ή στον σταδιακό μετασχηματισμό, ή στη μετατροπή χώρων σε εναλλακτικά νησιά εν μέσω του ωκεανού της κρατικής φρίκης.
δ. Αντί να περιμένει ή να θρέφει ποσοτικές αυταπάτες, η εξεγερσιακή μέθοδος εδράζεται πάνω στην ποιότητα του αγώνα ή της επαναστατικής παρέμβασης, δηλαδή στη θεωρητική και πρακτική της ικανότητα να υποσκάψει τα θεμέλια του εχθρού και να του επιτεθεί. Το στοιχείο αυτό είναι που την διαφοροποιεί από άλλες μεθόδους –κατά την άποψή μας, τουλάχιστον ξεπερασμένες– σαν τις συνδικαλιστικές ή αυτές ενός προνοιακού χαρακτήρα, οι οποίες είναι πρωτίστως θεμελιωμένες επάνω στην άμυνα των συμφερόντων μιας ιδιαίτερης κοινωνικής κατηγορίας ή τάξης.
Αφορμαλιστική
Σε οργανωτικό επίπεδο, θεωρούμε ότι ο αφορμαλισμός και η αφορμαλιστική οργάνωση αντιστοιχούν κατεξοχήν σε αυτή την πρόταση, και γενικότερα στον εξεγερσιακό αντεξουσιαστικό αγώνα. Συνεπώς: ούτε συνέδρια, ούτε προγράμματα, ούτε γραφειοκρατία, ούτε πολιτική αντιπροσώπευση, ούτε εξουσιοδοτημένοι ή εκπρόσωποι λόγου.
Άρα, η παρούσα διεθνής πρόταση δεν στοχεύει στη δημιουργία μιας κάποιας οργάνωσης, αλλά στο άνοιγμα χώρων ανταλλαγής, αμοιβαίας γνωριμίας και συζήτησης που θα επιτρέψουν –δεν αμφιβάλλουμε ως προς αυτό– να αποκτήσουμε μια καλύτερη γνώση αυτού που συμβαίνει αλλού, να δημιουργήσουμε τις συνθήκες για παρεμβάσεις τοποθετημένες μέσα σε μία οπτική διεθνούς αλληλεγγύης και κοινού αγώνα, να κάνουμε να γεννηθούν οι πρόσκαιροι συντονισμοί μεταξύ των διαφορετικών αγώνων και μαχών, να εμβαθύνουμε στον αφορμαλισμό από τον οποίο, σύμφωνα με το βαθμό συγγένειας και τα σχέδια, θα πηγάσουν οι πρωτοβουλίες. Έτσι, διαμέσου της αμοιβαίας γνώσης αγωνιστικών σχεδίων, η παρούσα διεθνής πρόταση στοχεύει να διεγείρει «οργανωτικές ευκαιρίες», μην έχοντας ως στόχο την ποσοτική αύξηση, αλλά την ποιότητα της επαναστατικής παρέμβασης.
Διεθνής
Θεωρούμε ότι καμία πράξη, κανένας αγώνας, καμία μάχη δεν έχει μονάχα και αποκλειστικά μια τοπική σημασία, κι ακόμη περισσότερο, ότι τα κράτη έχουν κάθε συμφέρον να περιορίζουν και να προκαθορίζουν το χώρο για να τον διαχειριστούν καλύτερα. Αν η αναδιάρθρωση πραγματοποιείται, μέσα στο χώρο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με την ίδια λογική και ακολουθώντας παρόμοιες κατευθύνσεις, είμαστε της γνώμης ότι η μάχη ενάντια στην κατασταλτική αναδιάρθρωση μπορεί και οφείλει να διεξαχθεί σ’ ένα διεθνές επίπεδο – χωρίς αμφιβολία, με διαφορετικούς βαθμούς έντασης και υπό διαφορετικές μορφές. Σε δεύτερο χρόνο, είμαστε επίσης πεπεισμένοι/ες ότι το γεγονός της δημιουργίας διεθνών χώρων αγώνα θα ενδυναμώσει τους διάφορους αγώνες που διεξάγονται μέσα σ’ ένα ιδιαίτερο πλαίσιο.
… για να πάμε πού;
Ο καθένας και η καθεμία θα έχει πολύ πιθανά ορισμένες ιδέες κατά νου αναφορικά με αυτά τα ζητήματα ή και μία πρόταση ανάλογη με αυτήν που παρουσιάζουμε εδώ, μας φαίνεται ωστόσο σχεδόν σίγουρο ότι αυτή θα παίρνει διαφορετικές μορφές και ότι οι βαθμοί ανταλλαγής και συνεργασίας πέρα από τα σύνορα και μεταξύ των διαφορετικών αγώνων και μαχών που διεξάγονται θα παρουσιάζουν μεγάλη ποικιλομορφία. Δεν τίθεται ζήτημα δηλαδή, σε καμία απολύτως περίπτωση, να επιτευχθεί μία ομοιογενής παρέμβαση, αλλά, απεναντίας, να προωθηθεί η ανάδυση μιας πολυμορφίας χώρων σκέψης και ανταλλαγής. Προσκαλούμε λοιπόν τους συντρόφους και τις συντρόφισσες που ενδιαφέρονται για αυτή την πρόταση να την συζητήσουν γύρω τους, και να συνεισφέρουν με πιο ακριβείς αναλύσεις, με σκέψεις και κριτικές.
Αν υπήρξαν στο παρελθόν άλλες εμπειρίες και προσπάθειες αυτού του είδους, με θετικές και αρνητικές πτυχές, θεωρούμε ότι, μπροστά στην αναδιάρθρωση που βρίσκεται σε εξέλιξη και λαμβάνοντας υπόψη μας ότι σε διαφορετικές περιοχές της Ευρώπης βρίσκονται επίσης σε εξέλιξη αγώνες και μάχες στο πεδίο αυτό (ενάντια στην κατασκευή καινούργιων φυλακών, ενάντια στην εισαγωγή νέων καθεστώτων εγκλεισμού, ενάντια στις τεχνολογίες ελέγχου, ενάντια στις αστυνομο-στρατιωτικές βάσεις, ενάντια στα κέντρα κράτησης μεταναστών…), η παρούσα πρόταση θα μπορούσε να ενδυναμώσει τις ήδη υπάρχουσες δυναμικές αγώνα και να συνεισφέρει στη δημιουργία άλλων.
Αυτό το οποίο θέλουμε πραγματικά σήμερα είναι να σκεφτούμε, να πειραματιστούμε και να βάλουμε σε πράξη μεθόδους εξεγερσιακού αγώνα, και αυτό σε διεθνές επίπεδο.
Επίσης, στα γαλλικά & αγγλικά (σύντομα και στα γερμανικά) στο 5ο τεύχος του Avalanche, Ιούλης του 2015, σελ. 31-33.