Η Αναρχία σημαίνει την καταστροφή της μιζέριας, του μίσους, της δεισιδαιμονίας και την κατάργηση της καταπίεσης ανθρώπου από άνθρωπο· δηλαδή την κατάργηση της κυβέρνησης και του μονοπωλίου της περιουσίας.
Η ανθρώπινη ατομικότητα είναι ένας αστείρευτος και μυστηριώδης κόσμος που μπορεί να περικλείει κάθε λογής όραμα για καινούργιους ορίζοντες πολλών και διαφόρων αισθημάτων κι εκφράσεων στοργικότητας. Γι’ αυτό λοιπόν το άτομο, αυτό το ζωτικό μέρος της απέραντης συμπαντικής αρμονίας, πρέπει να ’ναι σε θέση να δώσει ελεύθερη διέξοδο στις εμπνεύσεις του, να ’χει την ευκαιρία να δοκιμάσει κάθε τρόπο που αντιλαμβάνεται ως λουσμένο στο φως και πολλά υποσχόμενο. Να ’ναι ελεύθερο να αναπτύξει τις δραστηριότητες, κλίσεις και δυνατότητές του, τις ενίοτε ανεξήγητές του δυνάμεις που νιώθει να πάλλονται εντός του, όλες τους ευμετάβλητες στον χώρο και στον χρόνο. Να αισθάνεται τον εαυτό του ως κριτή της μοίρας του και να στρέφει το τιμόνι της ύπαρξής του προς το λιμάνι που ’ναι το υπέρτατο όνειρο της ζωής του.
Οι κυβερνήσεις, οι θρησκείες, οι πατρίδες, τα ήθη, προς το δικό τους συμφέρον, όχι μόνο δεν αναγνωρίζουν κανέναν απ’ τους ατομικούς πόθους, αλλά τους παραβιάζουν και τους θυσιάζουν. Οι κυβερνήσεις καταπιέζουν το άτομο. Οι θρησκείες εμποδίζουν τις ορθολογικές του ικανότητες. Οι πατρίδες το ωθούν προς τον κατακλυσμό και τη δίνη του πολέμου. Τα ήθη το πνίγουν με επιβολές και καθήκοντα που έρχονται σε άμεση αντίθεση προς τις ανάγκες του και τις φυσικές του ροπές. Είμαστε πεπεισμένοι ότι ο άνθρωπος ποτέ δεν θα απελευθερωθεί αν είναι πνευματικά αγκυλωμένος στις προκαταλήψεις περί θεών, στα ήθη ή σε οποιαδήποτε μορφή κυριαρχίας ή καθυπόταξης. Επομένως, ο αγώνας μας είναι να τον ελευθερώσουμε απ’ αυτά τα φριχτά διανοητικά και οικονομικά δεσμά.
Εξεγειρόμαστε κατά της κοινωνίας η οποία διεκδικεί δεσποτικά το εγκληματικό δικαίωμα να ξεπαστρεύει τα μέλη της.
Ο άνθρωπος χρειάζεται ν’ αλλάξει ριζικά τις αντιλήψεις που του έχουν καρφωθεί στο μυαλό απ’ το σφυρί της συνήθειας και των αιώνων σκλαβιάς, όπως: «Χωρίς αφεντικά κανένας δεν θα δούλευε», «Χωρίς τον Θεό τίποτα δεν ευδοκιμεί» και «Χωρίς κυβέρνηση είναι αδύνατη η κοινωνική ζωή».
Οτιδήποτε όμορφο και μεγάλο κατορθώνεται χάρη στον επικίνδυνο βηματισμό της ανθρωπότητας, και πάντοτε ενάντια σε Θεό, αφέντες και κυβέρνηση.
Η φλόγα της σκέψης, η μεγαλειότητα της τέχνης, υπέροχες ανακαλύψεις, το θάρρος εφευρέσεων ανήκουν σε επαναστατικές περιόδους, όταν η ανθρωπότητα κουράζεται απ’ τις αλυσίδες των περιορισμών της και τις σπάζει, και μεθυσμένη κοντοστέκεται ν’ ανασάνει το αεράκι του απεραντότερου κι ελευθερότερου ορίζοντα.
Σε όσους υποστηρίζουν ότι θα υπάρχει διαταραχή και παραβατικότητα δίχως κυβέρνηση, νομοθεσία και καταστολή που ’ναι απαραίτητες για να τηρείται ο νόμος και να τιμωρούνται οι παραβάτες, εγώ απαντώ: Κοιτάξτε γύρω σας· δεν βλέπετε την τρομακτική διαταραχή σε κάθε πεδίο της κοινωνικής ζωής, διαταραχή που βασιλεύει παρά την Αρχή που κυβερνά και παρά τον νόμο που καταστέλλει; Δεν βλέπετε ότι η αύξηση των κανονισμών καθιστά τη νομοθεσία πιο αυστηρή, ότι το πεδίο της καταστολής επεκτείνεται, κι ότι η ανηθικότητα, η ταπείνωση, τα εγκλήματα και τα σφάλματα ολοένα και πληθαίνουν; Και το θέαμα των αδικιών, οι οποίες είναι τόσο σιχαμερές, εκτυλίσσεται ακόμη μπροστά μας, βασανίζοντας την ψυχή και τη ζωή μας.
Η ανάληψη της εξουσίας, η επαφή με αυτήν, κάθε στήριξή της, με οποιοδήποτε πρόσχημα σημαίας, περιωπής, φόρου τιμής σε κάποια οφθαλμαπάτη ή δοξασία, όποια κι αν είναι η εμφάνισή τους, όσες κι αν είναι οι επαναλαμβανόμενες, τετριμμένες φόρμουλές τους, επιφέρουν εκφυλισμό ανθρώπων, ομάδων και παρατάξεων, σε όλους τους καιρούς και τόπους. Όχι μόνο δεν πρόκειται για εναύσματα προόδου, αλλά, απεναντίας, γίνονται δυνάμεις συντηρητισμού. Και σύντομα, επειδή ο κόσμος βηματίζει απτόητος ό,τι και να κάνουν, μεταλλάσσονται σε αιτίες αντίδρασης. Η εξουσία χρησιμοποιεί το χειρότερο στον άνθρωπο και το χειρότερο αναμεταξύ ανθρώπων· εξυψώνει, ανταμείβει και παινεύει το αχρείο και δουλοπρεπές, και μισεί και τιμωρεί την προσωπική ανεξαρτησία κι αξιοπρέπεια.
Μας ρωτάνε: Πότε θα κυριαρχήσουν οι αναρχικοί;
Δεν θα κυριαρχήσουμε ποτέ. Μέχρι να ’ρθει ο καιρός (πόσο απέχει αυτός εξαρτάται απ’ το πόσο μακριά από μας βρίσκεστε) της πραγμάτωσης μιας κοινωνίας βασισμένης σε ελεύθερες εκούσιες συμφωνίες, στην οποία κανείς δεν θα μπορεί να επιβάλει τη θέλησή του σε άλλους γιατί η συσχέτιση θα είναι ελεύθερη και θα αποσκοπεί στην ανάπτυξη κι εξέλιξη και όχι στη θυσία του ατόμου, θα κρατάμε πάντοτε τη θέση μας, μαζί μ’ εκείνους που, σαν εμάς, δεν θέλουν να καταπιέζονται ή να καταπιέζουν, και θέλουν να σπρώξουνε τους καταπιεσμένους προς τα εμπρός. Θα παραμείνουμε έξω απ’ οποιαδήποτε κυβέρνηση και ενάντια σε όλες τις κυβερνήσεις για να δείξουμε σε ανθρώπους τον τρόπο προς την απελευθέρωσή τους, όταν δηλαδή πάρουν το δικό τους το καλό και την ευτυχία τους στα χέρια τους.
Μας ξαναρωτάνε: Ε τότε, δεν θα βγαίνετε μονίμως ηττημένοι;
Όχι! Απλά εμείς δεν τρέφουμε αυταπάτες ότι για να νικήσουμε θα πρέπει να πάρουμε τη θέση του ηττημένου κυριάρχου. Ακόμα κι αν η Αναρχία δεν μπορεί να πραγματωθεί σήμερα, αύριο ή ύστερα από αιώνες, το ουσιαστικό για μας είναι να βηματίσουμε προς την αναρχία σήμερα, αύριο και για πάντα. Κάθε πλήγμα ενάντια στον θεσμό της ιδιωτικής περιουσίας ή στην κυβέρνηση· κάθε ξεσκέπασμα των ψεμάτων τους· κάθε ανθρώπινη δραστηριότητα που μπορούμε να πάρουμε απ’ τον έλεγχο της Αρχής· κάθε προσπάθεια ν’ ανυψώσουμε τη συνείδηση των ανθρώπων εντείνοντας το πνεύμα της πρωτοβουλίας και της αλληλεγγύης, είναι ένα βήμα προς την αναρχία.
Αυτό που χρειαζόμαστε είναι ν’ αντιδιαστέλλουμε την πραγματική πρόοδο προς ένα κλούβιο ιδεώδες, και να μην τη συγχέουμε με υποκριτικές έννομες μεταρρυθμίσεις, οι οποίες, υπό το πρόσχημα της άμεσης καλυτέρευσης, αποσπούν τους ανθρώπους από τη μάχη κατά της Αρχής και τείνουν να παραλύουν τις δραστηριότητές τους, σπέρνοντας την ελπίδα πως κάτι μπορεί να επιτευχθεί λόγω της καλοβουλίας αφεντάδων και κυβερνήσεων.
Βιρτζίλια Ντ’Αντρέα (1932)
μτφρ. από την αγγλική απόδοση