Όσο βελτιώνονται οι συνθήκες εντός των τειχών, τόσο θολώνει η ύπαρξη των τειχών. Δικαστήρια, υπερασπίσεις, επιλογές, υπογραφές… Η δημοκρατία έχει τη δύναμη να επιβάλλει τη λήθη εξαγοράζοντας τη σιωπή μας με δολώματα.
Δεν υπάρχει διαφορά μεταξύ δημοκρατίας και πραξικοπήματος, στρατού και αστυνομίας, στρατώνων και κοινοβουλίου, βασιλιά και προέδρου. Το κράτος μπορεί να είναι δικτάτορας, βασιλιάς ή σουλτάνος δίχως να χάνει τη δημοκρατική του υπόσταση.
Στις 15 Ιούλη 2016 ομάδα στρατιωτικών έβαλε μπρος έναν πόλεμο διαμάχης για την εξουσία σε ορισμένα στρατηγικά σημεία, που από κάποιους θεωρείται πραξικόπημα κι από άλλους θέατρο. Όπως πάντα, αυτοί που αντιμετωπίζουν την ωμότερη μορφή αυτής της διαμάχης για την εξουσία είναι οι κρατούμενοι. Στη διάρκεια αυτής της διαπάλης για την εξουσία, κόπηκε κάθε επικοινωνία κρατουμένων με τον έξω κόσμο. Λέχθηκε ότι δεν πρόκειται να γίνουν αποφυλακίσεις μέχρι νεωτέρας.
Αν όντως επρόκειτο για πραξικόπημα, ποιοι έκαναν αυτό το πραξικόπημα, ποιοι ανέκοψαν αυτό το πραξικόπημα, δεν είναι τα ερωτήματα που πρέπει να τίθενται κατά τη γνώμη μας. Το πραξικόπημα πάντοτε ενυπάρχει στο κράτος. Κάθε πρακτική του κράτους στην καθημερινή ζωή, κι ιδίως ένα πραξικόπημα χωρίς τέλος ενάντια στα πολιτικά υποκείμενα που το κράτος αντιμετωπίζει ως αντιπάλους του, συνιστά μια κατάσταση εκτάκτου ανάγκης. Γιατί ακριβώς αυτό που το καθιστά κυρίαρχο είναι η δυνατότητά του ν’ αποφασίζει για την κατάσταση εξαίρεσης.
Το αν ορισμένες φατρίες υπόκεινται σε αποκλεισμό, το αν αποφασίζονται διατάξεις κι αν αυτές οι αποφάσεις λαμβάνονται με λεγόμενη συναίνεση ή βαπτίζονται κάπως αλλιώς για να συγκαλύπτονται, δεν αλλάζει τίποτα.
Κυρίαρχος είναι αυτός που αποφασίζει πότε διαταράσσεται η δημόσια τάξη, αυτός που αποφασίζει για την ασφάλεια, τον θάνατο και τη ζωή. Ο κυρίαρχος αποφασίζει τι ορίζεται ως έγκλημα, ποιος είναι ένοχος διάπραξης εγκλήματος και τι είδους τίμημα θα πρέπει να πληρώσει. Κι όμως, ο κόσμος έχει εσωτερικεύει το σύστημα του κυριάρχου σε τέτοιον βαθμό, ώστε πολλοί άνθρωποι που πιστεύουν στην αναγκαιότητα της φυλακής να μην μπορούν καν να διανοηθούν την κατάργηση ενός μέρους όπου κι οι ίδιοι δεν θέλουν να βρεθούν τη στιγμή που το επικρίνουν. Ναι μεν βλέπουν τη φυλακή ως απειλή προς τους ίδιους, αλλά προσυπογράφουν την ύπαρξή της, κι όταν δεχτούν επίθεση από την εξουσία, αρχίζουν να βλέπουν τις φυλακές ως θεσμούς τους οποίους η εξουσία χρησιμοποιεί για να εγγυηθεί την ύπαρξή της. Όσο όμως κι αν αλλάζει η πολιτική εξουσία, οι κρατικοί θεσμοί δεν αλλάζουν· αλλαγή εξουσίας σημαίνει αλλαγή των εγκληματιών. Οι ήρωες του χθες μπορεί να γίνουν οι προδότες του σήμερα, η εξουσία θανάτωσης μπορεί ν’ αλλάξει χέρια μέσα σε μια στιγμή. Οι άνθρωποι που δεν έχουν ακόμη βρεθεί αντιμέτωποι με τον μηχανισμό εγκλεισμού της εξουσίας, δεν μπαίνουν στον κόπο να σκεφτούν τι μορφές μπορεί να πάρει η ύπαρξη της φυλακής όταν έρθει εκείνη η μέρα, τι άλλο μπορεί να κάνει η απόλυτη εξουσία που ρυθμίζει την επικοινωνία των μέσα με τον έξω κόσμο. Όσο λοιπόν κι αν αλλάζουν οι νόμοι που το κράτος επιβάλλει, είναι προφανές ότι η ύπαρξη του ίδιου του κράτους δεν αλλάζει.
Για ένα δημοκρατικό σουλτανάτο, δεν είναι απαραίτητη η ύπαρξη περισσότερων του ενός προσώπων. Κι όπως και να το ονομάσει κανείς, όσοι εξ ολοκλήρου ή εν μέρει στερούνται των δικαιωμάτων τους και απομακρύνονται απ’ την πολιτική εξουσία είναι επίσης άνθρωποι που έχουν ζήσει υπό τη σκέπη της δημοκρατίας.
Οι μεταρρυθμιστές των φυλακών ξεχνούν ένα πράγμα, ότι τα τείχη των φυλακών δεν θα πάψουν να υφίστανται, και πίσω απ’ αυτά τα τείχη το κράτος με την απεριόριστη εξουσία του θα μπορεί να κάνει ό,τι γουστάρει ανά πάσα στιγμή. Αυτή η πραγματικότητα δεν αλλάζει αν αυξηθεί ο αριθμός των βιβλίων, αν επεκταθούν οι ώρες των επισκεπτηρίων ή αν αρθεί η λογοκρισία στην αλληλογραφία. Αυτή η πραγματικότητα θα υφίσταται όσο υπάρχουν τα τείχη των φυλακών, όσο υπάρχουν οι φρουροί του κράτους, όσο υπάρχουν τα όπλα των χωροφυλάκων, δηλαδή όσο υπάρχει κράτος. Ακροάσεις, μειώσεις ποινών, τροποποιήσεις νόμων δεν αλλάζουν αυτή την πραγματικότητα. Μπορεί ν’ αλλάζουν οι σκηνικοί ρόλοι και οι παιγμένες ατάκες, αλλά το θέατρο παραμένει ως έχει.
Δικαιώματα, δίκαιο είναι έννοιες συνυφασμένες με τη βούληση του κυριάρχου και μπορούν να τροποποιηθούν οποιαδήποτε στιγμή. Αυτό που κάνει κάποιον κυρίαρχο είναι η εξουσία του να εισηγείται τέτοιες έννοιες, να τις διατηρεί σε ισχύ και ν’ αποφασίζει ποιο θα είναι το περιεχόμενό τους. Πού και πού ο κυρίαρχος αλλάζει τακτική διευρύνοντας το ενυδρείο, και μας κάνει να λησμονούμε τη συνολικότερη πραγματικότητα πετώντας μας απειροελάχιστα ψίχουλα.
Μια δημοκρατία μπορεί να έχει κοψιά μιλιταριστική ή ειρηνιστική, απολυταρχική ή φιλελεύθερη, κοσμική ή συντηρητική, χωρίς ποτέ να διακυβεύεται η ίδια η λειτουργία της. Επομένως, όσο κι αν περνιέται για ελευθεριακή, η δημοκρατία είναι σαν άδεια γυάλα που παίρνει οποιοδήποτε χρώμα πέσει μέσα της.
Όσο βελτιώνονται οι συνθήκες εντός των τειχών, τόσο θολώνει η ύπαρξη των τειχών. Δικαστήρια, υπερασπίσεις, επιλογές, υπογραφές… Η δημοκρατία έχει τη δύναμη να επιβάλλει τη λήθη εξαγοράζοντας τη σιωπή μας με δολώματα.
ABC İSTANBUL
(Αναρχικός Μαύρος Σταυρός Ιστάνμπουλ)
18 Ιούλη 2016