Ο πόλεμος τον οποίο έχει κηρύξει το Χιλιανό Kράτος ενάντια στο λαό των Mapuche, ακόμη δεν έχει τελειώσει.
Η κρεολή δημοκρατία, που στις 18 Σεπτεμβρίου γιορτάζει τα 200 χρόνια ζωής, εξαπέλυσε το 1861 έναν πόλεμο με σκοπό τον αφανισμό ολόκληρου του λαού, ο οποίος κράτησε έως το 1883. Η στρατιωτική κατοχή της Araucania, γη που βρίσκεται στο Νότο του Bio Bio, αποτελείωσε τα 260 χρόνια της αυτονομίας Mapuche, που έπρεπε πλέον να δεχθεί την Ισπανική Κορώνα, σύμφωνα με την οδηγία του Κοινοβουλίου του Quillín (6 Ιανουαρίου 1641), το οποίο αναγνώρισε τα σύνορα και την εκ των πραγμάτων ανεξαρτησία του λαού των Mapuche.
Με την κατάληψη της Araucania οι Mapuche συρρικνώθηκαν αρκετά, χάνοντας 10 εκατομμύρια εκτάρια γης που έλεγχαν, και μετράπηκαν σε φτωχούς γεωργούς, αναγκασμένοι να αλλάξουν τις συνήθειές τους, τον τρόπο παραγωγής καθώς και τους “νομικούς κανόνες” που τους διέπεαν. Η δικτατορία του Πινοσέτ προκάλεσε την, ακόμη μεγαλύτερη, απογύμνωσή τους. Άν το 1960 κάθε οικογένεια Mapuche κατείχε 9,2 εκτάρια γής, με το πέρας της δικτατορίας κατείχε μονάχα 5. Το τελικό χτύπημα το έδωσε η Δημοκρατία, δια μέσου της προέλασης μεγάλων εταιρειών που σχετίζονται με τη δασική βιομηχανία καθώς και με υδροηλεκτρικά έργα. Σήμερα, κάθε οικογένεια Mapuche κατέχει μόλις 3 εκτάρια.
Στην πραγματικότητα, το σύνολο της γης των Mapuche δε φτάνει τα 500 χιλιάδες εκτάρια, στα οποία ζουν περίπου 250 χιλιάδες άτομα, σε 2 χιλιάδες περίπου πυρήνες γης, οι οποίοι είναι νησίδες σε εκτάσεις γεμάτες πεύκα και ευκαλύπτους. Οι ιθαγενείς οικογένειες έχουν το μισό εισόδημα σε σχέση με τις μή ιθαγενείς, μόλις το 41% των κατοικιών έχει αποχέτευση και το 65% ηλεκτρισμό. Η παιδική θνησιμότητα σε ορισμένους δήμους ξεπερνάει κατα 50% τον εθνικό μέσο όρο. Σε κάθε προσπάθειά τους να ανακτήσουν τη χαμένη τους γή, δηλαδή την αξιοπρέπειά τους, βρίσκονται αντιμέτωποι με τον αντιτρομοκρατικό νόμο (Νόμος 18.314, του 1984), επικυρωμένος επί Πινοσέτ.
Η απεργία πείνας 32 φυλακισμένων Mapuche, έρχεται να προστεθεί στο μακρύ πόλεμο του Κράτους ενάντια σε αυτόν το λαό. Απαιτούν να μήν τους εφαρμοστεί ο αντιτρομοκρατικός νόμος, να δοθεί τέλος στη διπλή τους δίωξη (μιας και πολλοί φυλακισμένοι διώκονται τόσο απο στρατιωτικά όσο και απο πολιτικά δικαστήρια), να μη χρησιμοποιηθούν κουκουλοφόροι μάρτυρες και να σταματήσει η στρατιωτικοποίηση της γης των Mapuche.
Η Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Ηνωμένων Εθνών εξέδωσε μία έκθεση, στις 18 Μαϊου του 2007, στην οποία τονίζεται ότι ο ορισμός της τρομοκρατίας στην Χιλιανή νομοθεσία είναι αρκετά ευρύς και έχει επιτρέψει μέλη της κοινότητας να έχουν κατηγορηθεί ως τρομοκράτες, με μόνα στοιχεία τη συμμετοχή τους σε δράσεις διαμαρτυρίας ή κοινωνικών διεκδικήσεων. Αναφέρει επίσης οτι η εφαρμογή αυτού του νόμου βασίζεται σε αυθαιρεσίες και διακρίσεις, μιας και στη Χιλή έχει εφαρμοστεί πρωτίστως για την ποινική δίωξη των Mapuche.
Απο την άλλη μεριά, ο αντιτρομοκρατικός νόμος εφαρμόζεται αποκλειστικά ενάντια στους Mapuche. Εάν μία οργάνωση Mapuche κάψει ένα φορτηγό μιας δασοκομικής επιχείρησης, αυτομάτως διώκεται με βάση αυτον τον νόμο. Παρ’όλα αυτά, εάν εργάτες κατά τη διάρκεια μίας απεργίας κάψουν ένα λεωφορείο, όπως πολλές φορές έχει συμβεί, τους εφαρμόζεται η αστική νομοθεσία. Σύμφωνα με το δικηγόρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Hernán Montealegre, αυτό οφείλεται στο γεγονός οτι οι μεγαλοιδιοκτήτες γης έχουν μεγάλη επιρροή στην εκάστοτε κυβέρνηση (El Mostrador, 3 Σεπτεμβρίου 2010).
Αυτή είναι η δικαιοσύνη του αποικιοκράτη, όπως τονίζει ο πολιτικός αναλυτής των Mapuche, José Marimán. Το Χιλιανό Κράτος κατηγορεί τους Mapuche με νόμους που δεν εφαρμόζει σε άλλες κατηγορίες πολιτών, προσφέροντάς τους μεταχείριση πολιτών δεύτερης κατηγορίας. Τους Mapuche τους βασανίζουν -συμπεριλαμβανομένων παιδιών και ηλικιωμένων- με πλήρη ατιμωρησία, τους κατηγορούν με κατασκευασμένα κατηγορητήρια, χωρίς κανείς να τιμωρείται όταν αποδεικνύεται η πλαστότητα των κατηγοριών. Πολοί δικάζονται παράλληλα απο πολιτικά και στρατιωτικά δικαστήρια (διπλές κατηγορίες), για παρόμοια αδικήματα που διαπράττουν χιλιανοί πολίτες, όπως είναι η ρίψη πετρών ενάντια σε αστυνομικούς και σε κλούβες (El Quinto Poder, 7 Σεπτεμβρίου 2010).
Το τελευταίο παράδειγμα αυθαιρεσίας είναι η προσπάθεια εφαρμογής της Συμφωνίας 169 της Διεθνής Οργάνωσης Εργασίας, που θεσπίζει τα συλλογικά δικαιώματα, με τρόπο απερίσκεπτο και όντας αυτά κενά περιεχομένου. Με τρόπο που αναγνωρίζει επισήμως την ύπαρξη ιθαγενών λαών, αλλά χωρίς να εμπεριέχει τα δικαιώματα και τη δικαιοδοσία που τους αναλογούν. Η Κυβέρνηση του Sebastián Piñera, βοηθούμενη απο το συνασπισμό πολιτικών δυνάμεων, δεν επιθυμεί η αντίσταση των Mapuche να αμαυρώσει τους εορτασμούς των 2 αιώνων του Κράτους, και αναζητεί να επιλύσει το θέμα με την απεργία πείνας όπου, έπειτα απο βδομάδες, φαίνεται να σπάει το καθεστώς “απομόνωσης” και να γίνεται ευρύτερα γνωστή.
Δε θα είναι δυνατός, παρά την καταστολή και την αφομοίωση, o αφανισμός του λαού των Mapuche. Τρείς βασικοί λόγοι αποτρέπουν αυτό το γεγονός. Πρωτίστως είναι η ίδια ιστορία και κοσμοθεωρία του λαού. Στο Wallmapu δεν αναπτύχθηκε μια κρατικής δομής ιθαγενής κοινωνία, όπως συνέβη στις Άνδεις και στη Κεντρική Αμερική, μας πληροφορεί ο ιστορικός Pablo Marimán Quemendo. Οι αποικιοκράτες, με τη βίαιη ενσωμάτωση μιας ιθαγενής κοινωνίας με οριζόντια δομή, μητριαρχική και πολυτμηματική, όπως αυτή των Mapuche, άνοιξαν τους ασκούς μιας πολύπλοκης προς προσέγγιση κατάστασης, η οποία συνεχίζεται μέχρι τις μέρες μας. Τόσο διαφορετικοί κόσμοι, μπορούν μονάχα να συνυπάρξουν αναγνωρίζοντας ο ένας τον άλλο.
Σε αυτό το τεράστιο πολιτισμικό χάσμα, οικονομικό και πολιτικό, έρχεται τα προστεθεί ένας ακόμη διαχωρισμός αποικιακού χαρακτήρα. Γίνεται λόγος περί ισότητας, αδελφικότητας και ελευθερίας, ωστόσο μάς μεταχειρίζονται ως ηττημένους ιθαγενείς, κατοίκους δεύτερης κατηγορίας, θύματα ρατσιστικών πολιτικών, τονίζει ο Marimán. Τέλος, το νεοφιλελεύθερο μοντέλο έχει ωθήσει μεγάλα κομμάτια της κοινωνίας, πέρα απο τους Mapuche, σε μοντέλα ζωής και κοινωνικούς αποκλεισμούς πανομοιότυπους με αυτούς που βιώνει ο λαός των Mapuche. Ουσιαστικά έχουν μετατραπεί σε εν δυνάμει συμμάχους, κυρίως όσον αφορά τους νέους των πόλεων που βιώνουν το τρίπτυχο της καταστολής, της φτώχειας και των πολιτικών διακρίσεων.
Ο λαός Mapuche δεν ηττήθηκε απο τους εξοντωτικούς πολέμους, ούτε απο τη δικτατορία, ούτε απο την προοδευτική δημοκρατία η οποία συνδύασε καταστολή και δωροδοκία. Πολιορκημένοι απο το κράτος, περιφρονημένοι απο την κοινοβουλευτική Αριστερά, ξαναστήνουν τα κορμιά τους για να ευαισθητοποιήσουν τους “απο κάτω”, Mapuche και λευκούς. Για να συνεχίσουν να ζούν. Για να συνεχίσουν να είναι λαός.
Το κείμενο στα ισπανικά.