Ακολουθεί ενημέρωση συντρόφων από τη Βολιβία σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση στις φυλακές της επικράτειας και τις εξεγέρσεις των κρατουμένων που έλαβαν χώρα τους τελευταίους μήνες. Για την κατανόηση του εκεί πλαισίου πρέπει να αναφερθεί ότι σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως σε αυτήν της φυλακής του Σαν Πέδρο στη Λα Πας, ο εγκλεισμός παίρνει χαρακτηριστικά παρόμοια με αυτά μιας κοινότητας ανθρώπων σε μόνιμη καραντίνα, ή αλλιώς ενός στρατοπέδου συγκέντρωσης, με πολλούς από τους κρατουμένους να ζουν εντός της φυλακής μαζί με τις οικογένειές τους δεδομένης της οικονομικής εξαθλίωσής τους και της συνεπαγόμενης αδυναμίας να συντηρηθεί η οικογένεια εκτός των τειχών.
Ξεσηκωμός στις βολιβιανές φυλακές
«Όταν ξεσπά μια ανταρσία στη φυλακή, μέχρι κι εκείνοι που αποδέχονται τις νόρμες της κοινωνίας ζωντανεύουν απ’ το ευγενές πάθος για τη λευτεριά. Όταν τις στέγες των φυλακών τις παίρνει η φωτιά και οι εξεγερμένοι, τότε χτυπιέται η επιβολή και ταυτοποιείται ο εχθρός».
Σημείωση των συντακτών: Η ορμή με την οποία γράφουμε αυτές τις αράδες δεν έχει στόχο να θυματοποιήσει τους κρατουμένους του βολιβιάνικου κράτους, αλλά μονάχα να περιγράψει κάποια από τα γεγονότα που έλαβαν χώρα στις φυλακές της επικράτειας. Στ’ αναρχικά μας χέρια κραδαίνουμε την αλληλεγγύη προς όσους κι όσες βιώνουν τον εγκλεισμό στα κάτεργα του κράτους.
Εδώ και ένα χρόνο έχουν ξεκινήσει μαζικές εξεγέρσεις στις φυλακές της βολιβιανής επικράτειας με αίτημα την παραίτηση του Ραμίρο Γιάνος, διευθυντή της Σωφρονιστικής Υπηρεσίας, διεκδικώντας την παύση της κωλυσιεργίας στην εκδίκαση των υποθέσεων, «ανθρωπιστική» μεταχείριση, μέσα μεταφοράς για τις συνεδριάσεις δικαστηρίων, την ικανοποίηση του αιτήματος των ξένων κρατουμένων για έκδοσή τους στη χώρα προέλευσής τους, καθώς και κονδύλια για τη σίτιση. Στους λόγους του ξεσηκωμού προστίθεται κι η αθέτηση της συμφωνίας που υπογράφτηκε τον Φλεβάρη του 2013 ανάμεσα στους κρατουμένους των φυλακών του Σαν Πέδρο και στη Σωφρονιστική Υπηρεσία, η οποία και οδήγησε στο προσωρινό πάγωμα της υπόθεσης και στην αναστολή των κινητοποιήσεων, δίνοντας μια περίοδο τριών μηνών για την εκπλήρωση όλων των συμφωνηθέντων. Ο Ραμίρο Γιάνος αρνήθηκε ότι είχε γνώση αυτού του εγγράφου, και μέχρι στιγμής οι Αρχές δεν έχουν ικανοποιήσει τα αιτήματα των κρατουμένων.
Το κράτος σχεδιάζει την εφαρμογή ενός νέου κανονισμού για τις φυλακές, που θα σημάνει ακόμα πιο σκληρές συνθήκες και αυστηρές νόρμες, τόσο για τους κρατουμένους, όσο και για τους επισκέπτες τους. Οι σωφρονιστικές αρχές αποφάσισαν τη συστηματική μεταγωγή των κρατουμένων από τις φυλακές του Σαν Πέδρο σε άλλα πανοπτικά, απομακρυσμένα από την πόλη της Λα Πας. Λογαριάζουν δε να μη δεχτούν νέους κρατουμένους από τις 17 Ιούλη κι έπειτα, ενώ ανακοίνωσαν το κλείσιμο της εν λόγω φυλακής, που βρίσκεται στην πρωτεύουσα, ως κατασταλτικό μέτρο έναντι των συνεχόμενων κινητοποιήσεων. Οι ανταρσίες είναι συχνές, γι’ αυτό και το κράτος επιχειρεί να τις καταστείλει μετάγοντας τους κρατουμένους σε άλλες, απομακρυσμένες φυλακές. Η μαζική μεταγωγή των κρατουμένων από το Σαν Πέδρο θα επιτείνει την απομόνωσή τους, λόγω της απόστασης των άλλων φυλακών στις οποίες θα τους στείλουν. Αυτό συνεπάγεται αυτομάτως ακόμα μεγαλύτερους περιορισμούς στο επισκεπτήριο των συγγενών, μιας και το 80% των κρατουμένων και των οικογενειών τους είναι φτωχοί.
Σύνοψη των εξεγέρσεων το 2013
Στις 17 Γενάρη ο Ραμίρο Γιάνος πιάστηκε όμηρος από τους κρατουμένους του Σαν Πέδρο, ως απάντηση στις συνεχείς απειλές του να τους μεταγάγει σε άλλες φυλακές αν κινητοποιούνταν ή διαμαρτύρονταν. Οι κατασταλτικές δυνάμεις εφόρμησαν για να τον διασώσουν, ενώ τελικά ο Γιάνος τη γλίτωσε χάρη στην παρέμβαση κάποιων εκπροσώπων των εγκλείστων, που απέτρεψαν το λιντσάρισμά του. Λόγος των κινητοποιήσεων ήταν η άρνηση των κρατουμένων να δεχτούν εντός του Σαν Πέδρο 39 ανηλίκους, που επρόκειτο να μεταφερθούν εκεί από το Κέντρο Αποκατάστασης Νέων της Καλαούμα. Από κείνη τη μέρα ο Γιάνος δεν τόλμησε να ξαναπατήσει το πόδι του στη φυλακή του Σαν Πέδρο. Η εξέγερση συνεχίστηκε καθ’ όλη τη διάρκεια του Γενάρη, ενώ οι έγκλειστοι στους 9 τομείς της φυλακής πήραν τον έλεγχο όλων των εγκαταστάσεων, υψώνοντας φωτιές από τις ταράτσες και τα προαύλια.
Στις 10 Ιούνη ξεσπούν νέες ταραχές και κινητοποιήσεις κρατουμένων σε διάφορες φυλακές της επικράτειας. Οι φυλακισμένοι καταγγέλλουν ότι εκδικάζονται μονάχα τέσσερις από τις εκατό αιτήσεις αποφυλάκισης με περιοριστικούς όρους που κατατίθενται, ενώ η εξέταση των υπολοίπων αναστέλλεται. Κυρίαρχο σύνθημα αποτελεί το αίτημα για την παραίτηση του Γιάνος. Πρόθεση του κράτους είναι να καταργήσει τη φυλακή του Σαν Πέδρο στη Λα Πας, στέλνοντας τους κατάδικους στη φυλακή υψηλής ασφαλείας Τσοντσοκόρο, όσους είναι κάτω των 25 ετών στο κέντρο κράτησης ανηλίκων της Καλαούμα, και τους υπόδικους στις φυλακές Πατακαμάγια και Σίκα Σίκα, εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά από τη Λα Πας, ως αντίποινα και τιμωρία για το γεγονός ότι από το 2012 το Σαν Πέδρο βρίσκεται σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης, με τους κρατουμένους να ζητούν την παραίτηση του διευθυντή των σωφρονιστικών αρχών.
Από τις 24 Ιούνη ξεκινούν ταυτόχρονα στάσεις στη φυλακή του Ελ Αμπρά στην πόλη της Κοτσαμπάμπα, όπως και στη φυλακή της πόλης του Ορούρο. Το αίτημα ήταν να μην κοπεί το νερό και το ρεύμα επειδή το κράτος δεν πλήρωσε τους λογαριασμούς.
Στις 26 του Ιούνη οι κρατούμενοι στη φυλακή του Τσοντσοκόρο δεν έκατσαν να περιμένουν την επίσημη ανακοίνωση για τις επικείμενες μεταγωγές από το Σαν Πέδρο, κι έτσι ξεκίνησαν οι πρώτες αντιδράσεις.
Στις 2 Ιούλη οι κρατούμενοι των φυλακών του Τσοντσοκόρο και της Καλαούμα ανακοίνωσαν ότι παραμένουν σε επιφυλακή εν όψει της πιθανής εφαρμογής του μέτρου των μεταγωγών, που θα προκαλούσε συνωστισμό και υπερπληθυσμό.
Ευελπιστούμε να υπάρξει ενότητα και αλληλεγγύη ανάμεσα στους κρατουμένους των διάφορων φυλακών της βολιβιάνικης επικράτειας, και να μην επιτρέψουν να τους διασπάσει το κράτος μέσα από «τομεακές διαπραγματεύσεις», τακτική που χρησιμοποιείται συχνά για να ξεκάνει τις ανταρσίες.
Η φτώχεια τιμωρείται με φυλάκιση
«Δεν τιμωρείται το αδίκημα, τιμωρείται η φτώχεια».
Λόγια ενός γέροντα από τη φυλακή του Σαν Πέδρο
Στις φυλακές της βολιβιάνικης επικράτειας, η πλειονότητα των κρατουμένων είναι φτωχοί, αν και υπάρχουν κι αυτοί που έχουν την οικονομική ευχέρεια να ζήσουν με περισσότερες ανέσεις, αφού τα φράγκα κάνουν το κουμάντο. Οι φτωχοί πρέπει να υπομείνουν τις συνθήκες μιζέριας, τις ασθένειες και την ανέχεια. Για παράδειγμα, στις φυλακές του Σαν Πέδρο τα μερεμέτια στα κελιά, η διατήρηση υποδομών, χώρων άθλησης και δημιουργικής απασχόλησης, η κουζίνα, τα απαραίτητα για την καθαριότητα, τα φάρμακα κ.τ.λ. είναι υποθέσεις που διαχειρίζονται οι ίδιοι οι κρατούμενοι. Το κράτος έχει γνώση αυτής της κατάστασης, αλλά η αναισθησία και η απαξίωση που δείχνει για τους φτωχούς υποχρεώνει τους έγκλειστους να πληρώνουν από την τσέπη τους την παραμονή τους στη φυλακή.
Αυτοί που πλήττονται σφοδρότατα από την κοινωνία της φυλακής είναι οι φτωχοί, τόσο αυτοί που πέφτουν στα χέρια κάποιου δικαστή που θα αποφανθεί αν θα τους στείλει στη φυλακή, όσο και αυτοί που είναι ήδη προφυλακισμένοι και για να βγουν πρέπει να αποδείξουν ότι είναι οικογενειάρχες, ότι έχουν σπίτι, κάποιον εγγυητή ή δουλειά και οικονομική εγγύηση. Όλες αυτές οι παράμετροι εκμηδενίζουν τις πιθανότητες να αποφυλακιστεί κανείς, και τίθεται έτσι το εξής ερώτημα: Έχουν όλοι οι κρατούμενοι τις οικονομικές δυνατότητες για να καλύψουν αυτά τα προαπαιτούμενα; Αυτό που συμβαίνει είναι να διαιωνίζεται η παραμονή των φτωχών στη φυλακή, αφού γι’ αυτούς το σωφρονιστικό σύστημα είναι πιο σκληρό και οι πιθανότητες να αποφυλακιστούν ελάχιστες. Το ανώτατο όριο προφυλάκισης υποδίκου είναι αυτό των 36 μηνών. Στις βολιβιάνικες φυλακές όμως υπάρχουν υπόδικοι σε προφυλάκιση πάνω από τρία χρόνια, ή ακόμα και πέντε ή οχτώ. Αυτό το εφιαλτικό σκηνικό συνεπάγεται τον εσκεμμένο συνωστισμό των κρατουμένων στις φυλακές, και εξασφαλίζει ότι αυτές θα είναι τίγκα στους φτωχούς.
Το κράτος πρόκειται να επιβάλει άλλη μία συνθήκη που θα πρέπει να καλύπτει κανείς ώστε να βγει με κατ’ οίκον περιορισμό: την αγορά ενός ηλεκτρονικού βραχιολιού, που φέρει τσιπ με σύστημα εντοπισμού GPS και κοστίζει 4.000 δολάρια. Από αυτό θα ωφεληθούν προφανώς μόνον όσοι έχουν να πληρώσουν το κόστος. Όσοι δεν έχουν χρήματα θα περιμένουν μπας και αποφυλακιστούν κάποια μέρα.
Ανάμεσα στους κρατουμένους υπάρχουν πολλοί σε προχωρημένη ηλικία και ασθενείς, οι οποίοι αιτούνται την αποφυλάκισή τους υπό κατ’ οίκον περιορισμό (με το νόμο περί χάριτος της 24ης Δεκέμβρη 2012, πολύ λίγοι ήταν οι κρατούμενοι που αφέθηκαν ελεύθεροι). Η ιατροφαρμακευτική περίθαλψη δεν είναι της προκοπής, ενώ οι επισκέψεις στο γιατρό ή η επείγουσα μεταφορά ασθενών σκοντάφτουν πάνω στην καθυστέρηση των γραφειοκρατικών κωλυμάτων, με αποτέλεσμα αυτή η αναποτελεσματικότητα να επιβαρύνει την υγεία των κρατουμένων, που σε πολλές περιπτώσεις πεθαίνουν από έλλειψη ιατρικής φροντίδας ή φαρμάκων. Ακόμα και μετά την αποφυλάκιση, το να βρει δουλειά κάποιος με ποινικά προηγούμενα καθίσταται πολύ δύσκολο. Άλλο ένα δείγμα αδιαφορίας και έλλειψης μέριμνας από την πλευρά του κράτους.
Στη φυλακή υψηλής ασφαλείας Τσοντσοκόρο, που βρίσκεται στην περιοχή της Βιάτσα, οι κρατούμενοι δεν έχουν πρόσβαση σε πόσιμο νερό, παρά μονάχα από ένα πηγάδι, το νερό του οποίου είναι ακατάλληλο για πόση.
Η ζωή μέσα στις φυλακές της Βολιβίας καθορίζεται από τις οικονομικές συνθήκες, κι έτσι η πλειονότητα των κρατουμένων καλούνται να δουλέψουν σε όποια δουλειά να ’ναι για να επιβιώσουν και να είναι σε θέση να πληρώσουν για το κελί τους, το στρώμα τους, τα σκεπάσματα, τα φάρμακα και ό,τι άλλο χρειάζονται. Ανάμεσα στους φυλακισμένους παίζει νταραβέρι τροφίμων ή ρούχων, αλλά κι οτιδήποτε άλλου πράγματος μπορεί κανείς να φανταστεί. Η φυλακή αποκαλύπτει την αθλιότητα της εξουσιαστικής κοινωνίας, η οποία επιλέγει ποιους θα προστατέψει και ποιους θα εγκαταλείψει μέσα στα μπουντρούμια.
Η συνέργεια Τύπου και εξουσίας
Ο ρόλος του κίτρινου Τύπου είναι να φέρνει την «πληροφόρηση» στα μέτρα των εκδοχών του κράτους, έτσι ώστε να απαξιώνει τους κρατουμένους και να προκαλεί την ακόμα μεγαλύτερη απόρριψή τους από την «κοινωνία».
Μέχρι στιγμής οι σωφρονιστικές αρχές έχουν καταφέρει να αποπροσανατολίσουν την «κοινή γνώμη» με την κάλυψη του συνεργαζόμενου Τύπου, ο οποίος διέσπειρε την είδηση του υποτιθέμενου βιασμού ενός κοριτσιού στη φυλακή του Σαν Πέδρο, όπως και ότι υπάρχει ένα εργαστήρι παρασκευής ναρκωτικών στο εσωτερικό των φυλακών. Και στις δύο περιπτώσεις πρόκειται για γεγονότα κατασκευασμένα από τον διευθυντή της σωφρονιστικής υπηρεσίας Γιάνος, τα οποία οι κρατούμενοι διαψεύδουν.
Το κράτος καταφέρνει να περιορίσει και να απονομιμοποιήσει τις ανταρσίες εντός των φυλακών μέσω του κίτρινου Τύπου, συν των συνεχών απειλών ενάντια στους εκπροσώπους των κρατουμένων για μεταγωγή τους σε άλλες φυλακές, μιας και οι Αρχές τους έχουνε ήδη ταυτοποιήσει. Οι υπηρεσίες που προσφέρουν τα μέσα παραπληροφόρησης στο κράτος εντάσσονται στην απόπειρα δημιουργίας ενός αρνητικού κλίματος απέναντι στους κρατουμένους. Στο Σαν Πέδρο οι έγκλειστοι είχαν συμφωνήσει εθελοντικά στην απομάκρυνση των παιδιών άνω των 11 ετών από τους φυλακισμένους γονείς τους, ενώ μετά τη συνάντηση της 8ης Ιούλη με τους αντιπροσώπους των Αρχών δέχτηκαν να συμπεριλάβουν σε αυτήν τους την απόφαση όλα τα παιδιά άνω των 6 ετών.
Αποστροφή για τους βιαστές
Μάθαμε ότι στη φυλακή της Πάλμα Σόλα, στην πόλη της Σάντα Κρους ντε Λα Σιέρρα, υπήρξε σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων. Πρόκειται για αποτρόπαιες καταστάσεις τις οποίες και σιχαινόμαστε, αλλά δυστυχώς αυτή η κατάντια δεν απαντάται μόνο μέσα στις βολιβιάνικες φυλακές όπου ζουν παιδιά, αλλά επίσης σε κολέγια, εκκλησίες, σχολεία, ξενώνες και ορφανοτροφεία· όλα δαύτα είναι επίσης φυλακές, απλά με άλλο όνομα.
Ο Ραμίρο Γιάνος χρησιμοποίησε αυτά τα αποκρουστικά συμβάντα κάνοντας γενικεύσεις για όλους τους κρατουμένους, με στόχο να γίνει αρεστός στην «κοινή γνώμη».
Ανάμεσα στα μέσα αγώνα των κρατουμένων του Σαν Πέδρο ήτανε και η συλλογική τους απόφαση να μη δεχτούν την εισδοχή φυλακισμένων που έχουν διαπράξει βιασμό. Σε αφίσες που παραμένουν στους τοίχους και στην πύλη, δεν διαβάζει κανείς μονάχα το αίτημα αποπομπής του Γιάνος αλλά και την αποκήρυξη των βιαστών εκ μέρους του πληθυσμού των φυλακών.
Η ήδη γνωστή κατασταλτική στρατηγική είναι αυτή της διάσπασης, της παρείσφρησης, του εκφοβισμού και της παραδειγματικής τιμωρίας. Το σπάσιμο οποιασδήποτε κινητοποίησης επιτυγχάνεται μέσω των διαπραγματεύσεων που γίνονται ανά τομείς φυλακών, και συνεπάγονται την αποδυνάμωση και διαίρεση των κρατουμένων.
Η όξυνση των συνθηκών ελέγχου, επιτήρησης και του συστήματος της φυλακής συνολικά στοχεύει στη συντήρηση της αστικής κοινωνίας. Υποτίθεται ότι η φυλακή αποτελεί τη λύση για την «ασφάλεια των πολιτών» ή την καταπολέμηση της «εγκληματικότητας», αλλά η μόνη πρόθεση του κράτους μέσω του παραδειγματισμού του εγκλεισμού είναι να προστατεύσει τους προνομιούχους και να διασφαλίσει ότι θα παραμείνουν άθικτα τα συμφέροντα των πλουσίων.
Το αναντίρρητο αυτό σκηνικό μας δείχνει, για παράδειγμα, πώς κάποιοι κλέβουν απλά για να φάνε ή πώς άλλοι διαρρηγνύουν τη νομιμότητα γιατί δε θέλουν να ’ναι συνεργοί σ’ όσα μας επιβάλλει αυτή η παρηκμασμένη κοινωνία. Όχι μονάχα στη Βολιβία, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο, οι φυλακές αντικατοπτρίζουν σε μικροκλίμακα την κοινωνία. Αποτελούν μικρές πολιτείες όπου φανερώνονται οι ατέλειες του συστήματος στο οποίο ζούμε: υπάρχουν οι προνομιούχοι, οι μπατίρηδες, οι ρουφιάνοι των μπάτσων ή όσοι κουμαντάρουν τη «δικαιοσύνη». Υπάρχουν επίσης ντρόγκες και αλκοόλ, μιας κι όλοι αυτοί οι διευθυντάδες και μπάτσοι στοχεύουν στην εξαθλίωση αυτών των μικρόκοσμων μέσω των εξαρτήσεων και των παθήσεων. Έτσι, η εξουσία από τη μια εγγυάται τα προνόμια του κράτους/Κεφαλαίου, κι από την άλλη απαξιώνει τους φτωχούς κι όσους αγωνιζόμαστε εναντίον της.
Εμείς δείχνουμε την αναρχική μας αλληλεγγύη σε όσους υπόκεινται στην τιμωρία, σε όσους δε συμμορφώνονται με τις νόρμες, σε όσους επιβιώνουν κακήν κακώς, την ίδια στιγμή που οι εξουσιαστές εκμεταλλεύονται και διαλύουν τον πλανήτη. Τούτο δω είναι ένα ταπεινό κάλεσμα αγώνα για έναν κόσμο αλλιώτικο απ’ αυτόν που μας επιβάλλουν.
Πολέμα το κράτος με όλες σου τις δυνάμεις, γιατί η αναμονή της γενικευμένης εξέγερσης των μαζών δεν είναι παρά μια χίμαιρα, που το μόνο που κάνει είναι να διαιωνίζει, να θωρακίζει και να διασφαλίζει την ύπαρξη του εχθρού. Πέρνα στην αντεπίθεση, συνωμότησε, δράσε, γιατί δεν υπάρχει κανένας λόγος να περιμένεις να ξεσηκωθούν οι μάζες ή να ωριμάσουν οι συνθήκες. Ιδού τα απτά αποτελέσματα της αναμονής: η εξουσία, η καταστολή, η επιτήρηση, η τιμωρία εξαπλώνονται με μεγαλύτερη δριμύτητα εναντίον των φτωχών κι όσων έχουν αποφασίσει να αντεπιτεθούν. Εφόρμησε με αγάπη για ό,τι ονειρεύεσαι και νιώθεις, εφόρμησε με μίσος ενάντια στην ένδεια της κοινωνίας.
Δεν ξεχνάμε τα συντρόφια μας που βρίσκονται έγκλειστα στα κάτεργα του μισητού εχθρού, ούτε ξεχνάμε όσους κι όσες αποφάσισαν να πετάξουν μακριά, αψηφώντας τις κρατικές διώξεις μιας κοινωνίας που ενόσω καταρρέει έχει ανάγκη τις φυλακές προκειμένου να προκαλέσει φόβο και να τη βγάλει καθαρή. Τους στέλνουμε τους πιο ειλικρινείς μας χαιρετισμούς, γεμάτους με ακρατική συνενοχή.
Για μία κοινότητα ελεύθερης συνένωσης και άτυπης οργάνωσης, χωρίς φυλακές, ούτε κράτος και Κεφάλαιο!
Φωτιά στις φυλακές, φωτιά στην εξουσία!
Αλληλεγγύη στους κρατουμένους στη Βολιβία!