«Μεγαλώνεις στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’90…»

Από την Εισαγωγή του βιβλίου Revolt and Crisis in Greece: Between a present yet to pass and a future still to come («Εξέγερση και κρίση στην Ελλάδα: Ανάμεσα σ’ ένα παρόν που παρέρχεται και σ’ ένα μέλλον που δεν έχει έρθει», Occupied London / AK Press, 2011)

Μεγαλώνεις ως παιδί στην Ελλάδα τη δεκαετία του ’90. Υπάρχει μεγάλη πιθανότητα για κάποιον απ’ τους μακρινούς σου συγγενείς ή ακόμα και τη θεία, το θείο σου, τον παππού, τη μητέρα ή τον πατέρα σου να κουβαλούν λίγα χρόνια απ’ τη ζωή τους απ’ τα οποία δε θα προέλθει καμία ιστορία για καληνύχτα. «Εξορία», «δικτατορία», «εμφύλιος πόλεμος»: παράξενες λέξεις που αιωρούνται, αλλά χάνονται πίσω από το πέπλο του ανείπωτου. Σιωπηλοί παππούδες με απόμακρα βλέμματα, ψηφοφόροι διά βίου ενός κόμματος που θα τους πρόδιδε κατ’ επανάληψη μέσα από μια ολόκληρη ζωή που ’ναι πολύ αργά ν’ αλλάξει ρότα. Περασμένες εποχές, κρυμμένες πίσω απ’ την παχιά οθόνη στην οποία αυτοπροβάλλεται το καπιταλιστικό θέαμα. Ως τα μέσα της δεκαετίας του 2000, το θέαμα έχει γιγαντωθεί με Ολυμπιακές αναλογίες. Οι «Αγώνες» είναι εδώ: πυρετώδης ανάπτυξη, μια κάποια ευφορία αναμειγμένη με λαχτάρα, τον πόθο να γίνουμε «Δυτικοί», «να τα καταφέρουμε» επιτέλους… Για μια στιγμή στο χρόνο, αυτό φαίνεται να συμβαίνει – για μερικούς.

Και ξαφνικά η οθόνη μαυρίζει. Δεκέμβρης του 2008, ο μήνας όπου το διαιρεμένο συλλογικό παρελθόν μιας χώρας επέστρεψε δηκτικό. Η περίοδος που ακολούθησε: μια κινούμενη υπενθύμιση του ότι ο ταξικός και πολιτικός αγώνας δεν είχε μπει ποτέ σε μουσεία ή βιβλία Ιστορίας – και ότι σίγουρα δε θα έμπαινε οποτεδήποτε σύντομα. Μια απότομη αφύπνιση. Ή τι ήταν;

Αντιφάσεις, αγώνες, το πανταχού παρόν αίσθημα ότι η Ιστορία πορεύεται πάνω από καθημερινές νίκες και ήττες. Η εξέγερση του Δεκέμβρη ήταν η ακριβής στιγμή κατά την οποία μια ολόκληρη γενιά στάθηκε σε πλήρη εγρήγορση μπροστά στη συνειδητοποίηση ότι οι αποσιωπημένες ιστορίες του παρελθόντος ήταν πάντοτε μέρος του παρόντος.

Αυτό το βιβλίο αποτελεί μια συλλογική απόπειρα ανάγνωσης του χρονικού διαστήματος ανάμεσα στην εξέγερση του Δεκέμβρη του 2008 και στην κρίση που ακολούθησε. Οι περισσότεροι από μας μεγάλωσαν ως παιδιά στην Ελλάδα της δεκαετίας του 1990. Κάποιοι είναι ακόμα εκεί, κάποιοι είναι τώρα αλλού, κάποιοι δεν την επισκέφτηκαν ποτέ. Για όλους μας ο Δεκέμβρης είναι σημείο αναφοράς. Ακόμα κι αν η αναφορά ήταν αρχικά εδαφική, σύντομα ξεπέρασε τα γεωγραφικά σύνορα. Έγινε πολύ περισσότερα. Νιώθουμε πως ό,τι είναι σε εξέλιξη στην ελληνική υπόθεση θέτει τεράστια ζητήματα που υπερβαίνουν κατά πολύ το ίδιο το μέρος ή τους ανθρώπους που ζουν εκεί. Μας είπαν πως η Ελλάδα ήταν ένα «σάπιο μήλο». Η πρώτη ευρωπαϊκή χώρα που είδε τα μέτρα λιτότητας να εισβάλλουν, που είδε το ΔΝΤ να καταφτάνει. Όμως, η Ιρλανδία ακολούθησε σύντομα. Η Πορτογαλία ήταν η επόμενη, κι ίσως έρθει η σειρά της Ισπανίας. Τα «σάπια μήλα» πολλαπλασιασμένα, ένα ντόμινο αναταραχών που δε φάνηκε να νοιάζεται ιδιαίτερα για συνοριακές διαβάσεις ή για προγραμματισμένα χρονοδιαγράμματα. Εξεγέρσεις ξεσπούν φαινομενικά από το «πουθενά», σε ανύποπτο χρόνο. Σκεφτείτε τη δολοφονία του Αλέξη Γρηγορόπουλου στην Αθήνα και τι ακολούθησε. Ή τον Μουχάμεντ Μπουαζίζι, τον μπουχτισμένο μικροπωλητή στην Τυνησία: Αυτοπυρπολήθηκε και αναφλέγηκε ολόκληρη η περιοχή. Αλγερία, Αίγυπτος, Μπαχρέιν, Λιβύη… σχεδόν σε πλήρη κύκλο, οι φλόγες της εξέγερσης γίνονται ξανά ορατές απ’ τις ελληνικές ακτές.

Τι γέννησε όμως την εξέγερση στις ακτές αυτές και τι ακολούθησε από τότε; Προκειμένου ν’ απαντηθούν αυτά τα ερωτήματα, το βιβλίο χωρίζεται σε τρία μέρη. «Ο τόπος: Αθήνα» είναι ο διάδρομος προσγείωσης του αναγνώστη, μια εισαγωγή στο τοπίο των γεγονότων. «Το γεγονός: Δεκέμβρης» είναι μια ανάγνωση της εξέγερσης του Δεκέμβρη του 2008, που ανιχνεύεται μέσα από τα απομεινάρια του στο παρόν, ώστε να ιδωθεί τι κατέστησε εφικτά εκείνα τα γεγονότα, αλλά και τι κατέστησαν εκείνα τα γεγονότα μετά εφικτό. Το τελευταίο μέρος του βιβλίου τιτλοφορείται «Κρίση». Σίγουρα, πραγματεύεται την παγκόσμια καπιταλιστική κρίση όπως αυτή υπάρχει και βιώνεται εντός του ελλαδικού χώρου. Ωστόσο, αυτό το τελευταίο μέρος αναφέρεται επίσης στη στιγμή «κρίσης» του κοινωνικού ανταγωνιστικού κινήματος: Έστω κι αν η καθομιλουμένη σημασία της λέξης είναι μια «παρακμή/κατάρρευση», το αρχικό της νόημα σχετίζεται με την κριτική σκέψη – που, στην περίπτωσή μας, θα σήμαινε κάποιον απαραίτητο αυτοπροβληματισμό.

Η έννοια της κρίσης μπορεί επίσης να υπονοεί μια χρονική στιγμή ραγδαίων αλλαγών, μια στιγμή που σηματοδοτεί κι αποκαλύπτει μια γρήγορη μετάβαση προς κάτι διαφορετικό. Αυτό που παραμένει ως ανοιχτό ερώτημα και ως πρόκληση είναι να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε αυτήν τη μετάβαση – πώς τοποθετούμαστε μέσα σε αυτήν ως αναρχικοί, ως κομμάτι του διεθνούς ανταγωνιστικού κινήματος, ως άνθρωποι εμπνευσμένοι από την εξέγερση του Δεκέμβρη που, πάντως, θέλουμε να είμαστε καλύτερα προετοιμασμένοι για τους Δεκέμβρηδες που σίγουρα έρχονται.

> www.revoltcrisis.org/introduction