Λίγα λόγια για το IIRSA και τον αυτοκινητόδρομο προς την κόλαση
Την 31η και 1η Σεπτέμβρη του 2000, σε μία σύσκεψη των αρχηγών κρατών της Νότιας Αμερικής, που πραγματοποιήθηκε στην πόλη της Μπραζίλια, την πρωτεύουσα της ομοσπονδιακής δημοκρατίας της Βραζιλίας, αποφασίστηκε η εφαρμογή του πλάνου IIRSA, μια πρωτοβουλία με καινούριο όνομα που ωστόσο κρύβει παλιά συμφέροντα. Ο στόχος της Πρωτοβουλίας για την Περιφερειακή Ολοκλήρωση της Νότιας Αμερικής είναι η κατασκευή νέων υποδομών μεταφοράς (αυτοκινητόδρομοι, πλωτή οδός, λιμάνια, αεροδρόμια, πετρελαϊκοί αγωγοί, σταθμοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας…) που υποτίθεται πως επιδιώκει τη σύνδεση των χωρών της νότιας Αμερικής πραγματώνοντας πιο αποτελεσματικά την εξόρυξη και διανομή των «φυσικών πόρων», των προϊόντων και του χρήματος. Σημαίνει δηλαδή την προώθηση του ελεύθερου εμπορίου εξασφαλίζοντας ένα πλιάτσικο των «πόρων» της ηπείρου με το πιο δυνατό χαμηλό κόστος για τις εταιρείες και εις βάρος του περιβάλλοντος και των συμφερόντων των πληθυσμών. Αυτό που δεν επιτεύχθηκε με το αποτυχημένο πλάνο ALCA επιχειρείται με αυτή την πρωτοβουλία, η οποία αν και έχει μπει σε εφαρμογή εδώ και σχεδόν 9 χρόνια, είναι ακόμα σχεδόν άγνωστη στην πλειονότητα των πληθυσμών των εμπλεκόμενων χωρών.
Οι χρηματοδότες και μεγαλύτεροι υποστηρικτές του είναι η Διαμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης (BID), ο Αναπτυξιακός Οργανισμός των Άνδεων (CAF) και το Ταμείο Χρηματοδότησης της Λεκάνης Πλάτα (FONPLATA) που πρόκειται να δανείσουν με «γενναιοδωρία» στα εμπλεκόμενα κράτη τα 70 δισεκατομμύρια δολάρια που είναι απαραίτητα για την πραγμάτωση της πρωτοβουλίας, αυξάνοντας έτσι ακόμα περισσότερο το χρέος τους για τα επόμενα χρόνια και εξασφαλίζοντας κέρδη για το μέλλον. Ωστόσο, το εξωτερικό χρέος που γεννά αυτή η πρωτοβουλία δεν είναι παρά ένα από τα επικίνδυνα πρόσωπα αυτού του μέγκα-πρότζεκτ στη Νότια Αμερική.
Η Νότια Αμερική χωρίστηκε σε δέκα τμήματα, σε δέκα στρατηγικές μακρο-περιοχές όπου οργανώνονται τα αναπτυξιακά σχέδια που έχει ως στόχο να ολοκληρώσει το IIRSA. Λογικά οι αυτοκινητόδρομοι και οι άλλες οδοί επικοινωνίας κατασκευάζονται σε περιοχές πλούσιες σε φυσικούς πόρους όπως πετρέλαιο, φυσικό αέριο και νερό. Ο στόχος είναι η καπιταλιστική εκμετάλλευση αυτών των πόρων, οι οποίοι μέχρι στιγμής δεν έχουν εξορυχτεί ή χρησιμοποιούνται μερικώς, όπως στη περίπτωση του νερού στο οποίο έχουν ελεύθερη πρόσβαση οι πληθυσμοί που ζουν κοντά τους.
Μέσω του IIRSA επιχειρείται η προώθηση της διείσδυσης του Κεφαλαίου και των βιομηχανιών σε κάθε γωνιά της ηπείρου. Τα κυριότερα συμφέροντα είναι αυτά των πετρελαϊκών εταιρειών, των εταιρειών αγροβιομηχανίας και βιοκαύσιμων, των πολυεθνικών που εκμεταλλεύονται τους υδάτινους πόρους και ενός νέου παίχτη, των περιβαλλοντικών ΜΚΟ (conservacionistas), που καταπιάνονται με τη διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών που θα δημιουργηθούν γύρω από την έρημο που θα αφήσουν πίσω τους τα μέγκα-πρότζεκτ, αλλά και με τη «μείωση» των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Η βελτίωση των οδών μεταφοράς και η κατασκευή νέων θα επιτρέψουν την εξόρυξη και τη μεταφορά «πόρων» από περιοχές που μέχρι τώρα κάτι τέτοιο δεν ήταν εύκολο, θα ρίξουν το κόστος της μετακίνησης προς όφελος των εταιρειών εξόρυξης και θα ανοίξουν το δρόμο για την παραχώρηση και άλλων εκτάσεων γης για μονοκαλλιέργειες και ειδικότερα για καλλιέργειες για παραγωγή βιοκαυσίμων. Μόνο σαν παράδειγμα, η έγκριση της κατασκευής της πλωτής οδού που θα ενώνει την Παραγουάη με το Παρανά, στη Βραζιλία, έχει προσελκύσει επενδύσεις εκατομμυρίων για την καλλιέργεια σόγιας στις εκτάσεις που βρίσκονται κοντά στον ποταμό Παρανά, προκαλώντας την εξάντληση της γονιμότητας του εδάφους και τη μόλυνση του νερού λόγω της χρήσης αγροχημικών για την εντατική καλλιέργεια του συγκεκριμένου ελαιοπαραγωγού φυτού.
Το IIRSA θα πραγματωθεί σε βάρος της αυτονομίας και της ανεξαρτησίας των πληθυσμών που ζουν στους «στρατηγικούς διαδρόμους», ιδιαίτερα των αυτοχθόνων κοινοτήτων και των μικροκαλλιεργητών που θα εκδιωχθούν από τα εδάφη τους στο όνομα του «εθνικού συμφέροντος» για τη λεηλασία της γης.
Η Λατινική Αμερική αποτελεί την πιο πλούσια περιοχή του κόσμου σε αποθέματα νερού και είναι ακριβώς αυτός ο πιο σημαντικός φυσικός «πόρος» για τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα, μιας και με το IIRSA θα προωθηθεί η ιδιωτικοποίηση των υδάτινων πηγών, οι οποίες τροφοδοτούν αυτήν τη στιγμή τους πληθυσμούς, και θα εκχωρηθούν σε μεγάλες πολυεθνικές. Με τη δικαιολογία της τρέχουσας αναποτελεσματικής διαχείρισης, οι υδρολογικές λεκάνες ανατίθενται σε περιβαλλοντικές ΜΚΟ ώστε να αναδομηθούν, να προετοιμαστούν για την εμπορευματική εκμετάλλευσή τους και στη συνέχεια να παραδοθούν σε πολυεθνικές όπως οι Bechtel, Suez Environnement, Vivendi SA και Thames Water. Με άλλα λόγια, εξαιτίας του IIRSA, οι λαοί της Νότιας Αμερικής θα πρέπει να πληρώσουν για να στερηθούν ακόμη περισσότερο τις βασικές πηγές επιβίωσης ενώ αυτές μετατρέπονται σε πηγές κέρδους για τις μεγάλες εταιρείες.
Ένα από τα πιο σημαντικά σχέδια του IIRSA είναι η κατασκευή ενός αυτοκινητόδρομου που θα ενώνει το Περού με τη Βραζιλία, αποκαλούμενο «Διαωκεανικός Αυτοκινητόδρομος», τμήμα του οποίου έχει ολοκληρωθεί. Ο τεράστιος αυτός αυτοκινητόδρομος σχεδιάζεται να περάσει μέσα από χιλιόμετρα δασών της Αμαζονίας και ειδικότερα μέσα από περιοχές που αποκαλούνται «παρθένα δάση» (κυρίως στην περουανική επικράτεια).
Οι άπληστες κυβερνήσεις των δύο εμπλεκόμενων χωρών παρουσιάζουν αυτή την τεράστια λωρίδα τσιμέντου στο μέσο της Αμαζονίας ως ένα έργο απαραίτητο και θεμελιώδες για την ανάπτυξη των λαών. Αυτό που δεν λέγεται είναι πως η προβλεπόμενη διέλευση των οχημάτων είναι ελάχιστη και πως πολύ λίγοι θα είναι αυτοί που θα τη χρησιμοποιούν μιας και θα είναι απαραίτητο να πληρώσεις διόδια. Επιπλέον, αν δεν υπάρξει η απαραίτητη διέλευση οχημάτων ώστε να πληρωθεί το συνολικό ποσό που απαιτούν ετησίως οι εταιρείες που ελέγχουν τον αυτοκινητόδρομο, το περουανικό κράτος θα πρέπει να πληρώσει στις εταιρείες το υπόλοιπο ποσό.
Ο αυτοκινητόδρομος θα περάσει επίσης από τρεις προστατευόμενες περιοχές, που εντάσσονται στις πιο σημαντικές της Αμαζονίας λόγω του αριθμού των ειδών ζώων και φυτών που ενδημούν εκεί. Αυτό το μέγκα-πρότζεκτ απειλεί τη διατήρηση της βιοποικιλότητας σε αυτές τις περιοχές, με μοναδικό στόχο τη διασφάλιση κερδών για τις εταιρείες που θα το κατασκευάσουν και θα το ελέγχουν. Αυτό θα συμβεί μέσω της δόμησης οικισμών κοντά στον αυτοκινητόδρομο, όπως προβλέπεται από το σχέδιο του έργου, και μέσω της αποψίλωσης των δασικών εκτάσεων λόγω των κατασκευαστικών έργων και της υλοτόμησης, νόμιμης ή παράνομης (τα ίδια σκατά είναι και οι δύο περιπτώσεις), καθώς και λόγω της πώλησης εκτάσεων για καλλιέργειες για παραγωγή βιοκαυσίμων και άλλες μονοκαλλιέργειες.
Στην ίδια περιοχή ζουν πολλοί αυτόχθονες πληθυσμοί, αρκετοί εκ των οποίων έχουν επιλέξει να παραμείνουν απομονωμένοι από τον «πολιτισμό» και τώρα πρόκειται να εκδιωχθούν για να δοθεί χώρος στην ανάπτυξη από την οποία ήθελαν να απομονωθούν και να απέχουν. Αν τυχόν κάποιος οικολόγος, ή υπερασπιστής των δικαιωμάτων των ζώων ή των αυτοχθόνων θέλει να διαμαρτυρηθεί, υπάρχουν έτοιμες οι οργανώσεις «διατήρησης του περιβάλλοντος» που έχουν ξεκινήσει μια καινούρια μπίζνα σε δύο άξονες. Από τη μια πλευρά μιλούν για το σεβασμό προς το περιβάλλον και προς τους αυτόχθονες πληθυσμούς που ζουν σε αυτό, ενώ στο βάθος στηρίζουν τα μέγκα-πρότζεκτ που καταστρέφουν τη φύση, αναλαμβάνοντας να εγγυηθούν για τη βιωσιμότητά τους. Αυτές οι αηδιαστικές οργανώσεις, δυνατές λόγω της αναγνωρισιμότητάς τους σε διεθνές επίπεδο, εγγυώνται τα εν λόγω καταστροφικά σχέδια, όπως στην περίπτωση του «Διαωκεανικού Αυτοκινητόδρομου», ισχυριζόμενες πως δεν θα επηρεάσουν το περιβάλλον και υιοθετώντας την εκδοχή σύμφωνα με την οποία η κατασκευή του αυτοκινητόδρομου θα είναι επωφελής για την ανάπτυξη της περιοχής, πως θα προωθήσει τη διατήρησή της (υποστηρίζοντας πως θα επηρεάσει ελάχιστα τη βιοποικιλότητα του δάσους) και πως θα βελτιώσει τις συνθήκες ζωής των κατοίκων.
Οι συγκεκριμένοι ισχυρισμοί περί ελάχιστου αντίκτυπου στην βιοποικιλότητα, περί ωφέλειας των πληθυσμών της περιοχής και ανάπτυξης της οικονομίας των εμπλεκόμενων χωρών είναι καταφανή ψεύδη, μιας και η αρπαγή των φυσικών οικοσυστημάτων και η ηχορύπανση που προκαλείται από τα μηχανήματα που κατασκευάζουν τον αυτοκινητόδρομο, αλλά και από τους οικισμούς που θα δομηθούν γύρω του, θα σπάσουν την αρμονία που έχει πλαστεί εδώ και χιλιετηρίδες. Για να το βεβαιώσουμε δεν έχουμε παρά να ρωτήσουμε τους αυτόχθονες του βραζιλιάνικου τμήματος της Αμαζονίας πώς αποδεκατίστηκαν οι πληθυσμοί τους, πώς αποψιλώθηκαν σε επίπεδα συναγερμού τα δάση, πώς προκλήθηκε ακολούθως η εξαφάνιση αμέτρητων ειδών πανίδας και χλωρίδας και πώς καταστράφηκε τελικά ο τρόπος ζωής τους.
Μόνο εθνικές και πολυεθνικές εταιρείες θα επωφεληθούν με μοναδικό στόχο τη βιομηχανική ανάπτυξη. Προφανώς, αυτές οι βιομηχανίες είναι επιχειρήσεις μερικών ιδιωτών που πλουτίζουν υφαρπάζοντας και αποδεκατίζοντας τη βιοποικιλότητα και τους λαούς που ζουν εντός της. Προφανώς, ακόμα και αν επρόκειτο για εταιρείες του κράτους ή κάποιας κοινότητας, ο αντίκτυπος στη βιοποικιλότητα θα ήταν εξίσου κατακριτέος.
Γι’ αυτό πιστεύουμε πως είναι απαραίτητο να αναπτύξουμε και να προωθήσουμε την αυτοοργάνωση των ατόμων και των λαών, χωρίς ιεραρχίες, έτσι ώστε η εξουσία να μη διαφθείρει αυτόν τον αγώνα. Να γίνει πράξη η αλληλεγγύη, η αλληλοβοήθεια και η άμεση δράση ως μορφές αυτού του αγώνα για τον καθέναν μας, χωρίς διαμεσολαβητές που περιορίζουν και αποθαρρύνουν ενόσω διαπραγματεύονται με αυτούς που μας σκοτώνουν και μας καταδικάζουν. Ο καθένας μας πρέπει να κάνει την αγανάκτησή του δράση στο δρόμο της συλλογικής εξέγερσης ως την ανατροπή του καταπιεστικού καθεστώτος. Αυτός ο αγώνας δεν πρέπει να περιοριστεί σε μία περιοχή ή ένα συγκεκριμένο βιομηχανικό έργο, αλλά ορμώμενος από εκεί να αναζητήσει τη διεύρυνση της αλληλεγγύης εκτός συνόρων. Όπως το Κεφάλαιο ενισχύεται στήνοντας έργα σε όλο τον πλανήτη, έτσι κι εμείς πρέπει να τα σπάσουμε με τη λογική ελάττωσης του προβλήματος, ώστε να γενικεύσουμε την αλληλεγγύη για την απελευθέρωσή μας από την επιβολή του καπιταλισμού και των κυβερνήσεών του.
